کاخ چهلستون قزوین | یادگاری مبارک از دوران صفوی

سفر مجازی امروزمان در کارناوال سفری به یکی از عمارت های زیبای دوره صفوی، عمارت کلاه فرنگی یا کاخ چهلستون قزوین است. سازه ای باشکوه که در دوره پایتختی قزوین، به عنوان مقر فرماندهی و اداره کشور مورد استفاده بود و امروز، موزه خوشنویسی قزوین در آن برپاست. همراه مان باشید تا سری به این بنای تماشایی بزنیم، از تاریخچه عمارت چهلستون در قزوین برای تان بگوییم و در مورد معماری و بخش های آن اطلاعات جذابی به دست آوریم. 

البته کاخ چهلستون تنها یکی از جاذبه هایی ست که در قزوین امکان بازدید از آن را دارید. اگر در حال برنامه ریزی برای سفر به قزوین هستید و می خواهید با دیگر دیدنی های این شهر آشنا شوید می توانید سری به صفحه راهنمای سفر به قزوین بزنید تا اطلاعات مفیدی در این زمینه به دست آورید. اما اگر علاقه دارید در قالب تورها و گشت های شهری از این شهر دیدن کنید، می توانید به صفحه رزرو تورهای قزوین بروید و تور مورد علاقه تان را رزرو کنید. 

چرا کاخ چهلستون قزوین؟ 

•  فرصت دیدن بنایی که شاهان صفوی در آن اقامت داشتند و از آنجا کشور بزرگ ایران را اداره می کردند چیزی نیست که به این راحتی به دست بیاید. 
•  کاخ چهلستون به مانند برخی ساختمان های تاریخی دیگر در ایران، تکه ای از هنر و تاریخ ایران را در خود جای داده است.
•  کاخ چهلستون قزوین میزبان مجموعه ای نفیس از خوشنویسی های خطاطان بزرگ ایران است. 
• در کنار بازدید از بنایی تاریخی، می توانید از فضای دل انگیز محوطه و باغ این عمارت که باغ سعادت نام دارد لذت ببرید.

آشنایی با کاخ چهلستون قزوین | یادگار مبارک دوران صفوی

هنگامی که نام کاخ چهلستون به میان می آید، فکرها به سمت کاخ چهلستون اصفهان می رود. شاید کمتر کسی بداند که کاخ چهلستون دیگری نیز در قزوین وجود دارد که بنا به دستور شاه تهماسب، دومین پادشاه سلسله صفویه، بنا شد. این کاخ که در قلب بخش تاریخی شهر قزوین و در میان باغی مربع شکل به نام باغ سعادت قرار دارد، به عمارت کلاه فرنگی نیز مشهور است. کاخ چهلستون در زمانه ای که قزوین پایتخت ایران بوده، عمارت شاهی شاه تهماسب صفوی، پادشاه وقت به شمار می رفته است.

هر چند اکثر نقل قول های تاریخی بیان می کنند که این بنا و باغ به دستور شاه تهماسب صفوی ساخته شده؛ اما در برخی منابع آمده که این بنا در زمان شاه عباس کبیر احداث یا اینکه به شکل امروزی خود درآمده است. نقل شده کاخ هشت بهشت اصفهان با الهام از این بنا ساخته شده است. 

امروزه کاخ چهلستون به موزه خوشنویسی تبدیل شده و آثار برخی از خوشنویسان و خطاطان هنرمند و به نام ایرانی مانند مالک دیلمی، میرعماد قزوینی، درویش عبدالمجید، محمد حسین عماد کتاب؛ به همراه آثار و اشیایی تاریخی که از کاخ به دست آمده در آن نمایش داده می شود. این عمارت در سال 1334 به شماره 389 در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است. 

وارد کاخ می شویم...

قدم به درون عمارت می گذاریم و وارد کاخی می شویم که روزگاری شاهنشاه ایران در آن زندگی می کرده است. در ادامه با بخش ها و طبقه های مختلف کاخ چهلستون آشنا خواهیم شد.

*طبقه اول

طبقه اول عمارت کلاه فرنگی متشکل از سالن وسیعی‌ست که در چهار طرف آن، چهار اتاق با طرح و نقشه ای متفاوت جای گرفته اند. به مانند اکثر بناهای تاریخی ایرانی، معماران از هوش و نبوغ خود بهره برده و ساختمان را به گونه ای طرح ریزی کرده اند تا در هوای گرم تابستان تهویه هوا به خوبی صورت بگیرد و هوای مطبوع در تمام ساختمان جریان داشته باشد. شیب در ورودی موجب می شود هوا از بیرون به مرکز سازه هدایت شده و تهویه را به خوبی انجام دهد. البته اکنون برای محافظت از اشیای درون ساختمان، پنجره ها بسته شده و تهویه هوایی صورت نمی گیرد. 

سقف طبقه اول مقرنس های زیبایی دارد که هنر والای سازندگان آن را پیش روی میهمانان و بازدیدکنندگان می گذارد. در مرکز، شمال و جنوب طبقه اول حوض هایی وجود داشتند که جریان آب بر خنکای هوای درون بنا اضافه می کرد و صدای آن آرامش را برای ساکنان عمارت به ارمغان می آورد. البته اکنون تنها، حوض مرکزی و جنوبی باقی مانده و مرمت شده اند  و حوض شمالی از بین رفته است. این حوض در قدیم از جنس سنگ مرمر حجاری شده بود؛ اما برای مرمت آن از سنگ مرمر ساده استفاده کرده اند. جریان آب نیز برای جلوگیری از رطوبت و آسیب رساندن به بنا قطع شده است. 

کف عمارت در گذشته با پوششی از آجر، فرش شده بود؛ اما اکنون سازمان میراث فرهنگی با سفال کف آن را پوشانده است. 

*طبقه دوم 

از پله های شمالی تالار بالا می آییم و وارد یکی از اتاق های گوشواره می شویم. از این اتاق که بیرون می آییم سالنی بزرگ و نورگیر، با نام سالن مرتضی در برابر ما قرار می گیرد. در چهار طرف این سالن، چهار اتاق گوشواره به چشم می خورد که تنها یکی از آنها راه ارتباطی سالن پایین به سالن بالاست. این اتاق های گوشواره متعلق به معماری دوره قاجاریه است و در پلان اولیه بنا قرار نداشت. این بنا در دوران قاجار تغییرهای بسیاری کرد. اُرسی (1) های پنج چشمه آن از چهار جهت نور و رنگ را به میان زندگی ساکنان عمارت می آورد. شیشه های آن از آلمان تهیه شده و بازگو کننده چهارفصل بهار (سبز)، قرمز (تابستان)، زرد (پاییز) و آبی (زمستان) است. این ارسی ها به گونه ای ساخته شده است که از داخل می توان بیرون را تماشا کرد؛ اما از درون این امکان وجود ندارد. آیات و کلمات قرآنی بر زیبایی ارسی افزوده است. سقف تالار و غلام گردشی (2) بیرون آن نیز به وسیله خنچه پوش ها (3) تزیین شده است. در قدیم نقاشی هایی به زیبایی آن اضافه کرده بودند؛ اما امروزه تنها رنگ سبز تیره زینت بخش آن است. در زمان های رونق و نشاط بنا، نقاشی ها و تزیینات،‌ دیوار و سقف، آن را دیدنی تر می کرده اما متاسفانه به غیر از چند تابلو از آن همه هنر چیزی باقی نمانده است.

پاورقی

1- اُرسی از نشانه های معروف معماری ایرانی است و به پنجره های مشبکی گفته می شود که به جای اینکه بر پاشنه بچرخد به سمت بالا باز می شود و نمونه های عالی آن در بسیاری از بناها و خانه های معروف ایرانی دیده می شود. 

2- غلام گردشی، راهرو یا پاگردی است که در اطراف ساختمان، تالار یا حیاط ساخته می شود. 

3- خنچه یا خوانچه پوش، اصطلاحی‌ست که برای توصیف نوعی طاق و تزیین سقف ها به کار گرفته می شود. از خنچه پوش برای پوشش راهروها و سقف هایی با دهنه کوچک استفاده می شود.

کاخ چهلستون امروز میزبان موزه خوشنویسی 

قزوین به واسطه هنرمندان و خوشنویسان مشهور و بسیار، مفتخر به لقب پایتخت خوشنویسی ایران است. از این رو تصمیم بر آن شد تا از سال 1383 این عمارت تبدیل به موزه خوشنویسی شود و هنر خطاطان در معرض دید عموم قرار گیرد. 

بیشتر این آثار خوشنویسی متعلق به خطاطی های نستعلیق و شکسته نستعلیق است و نوع نگارش آن هنر خوشنویسی مکتب قزوین را به نمایش می گذارد. مسوولان موزه در ابتدا برای جمع آوری گنجینه موزه خود به موزه قزوین مراجعه کردند؛ اما اثر قابل توجهی پیدا نکردند و موزه های دیگر نیز از کمک به موزه خوشنویسی سر باز زدند. برای حل این مشکل، مسوولان به سراغ مجموعه دارهای شخصی رفتند و بزرگانی مانند استاد محصص مستشاری، استاد پیله چی و عاملی به موزه کمک کردند. خوشبختانه هم اکنون آثار زیادی از خطاطان به نام ایرانی در موزه مشاهده می شود که می توان به نام هایی مانند میرعماد قزوینی، عمادالکتاب، ملک محمد، درویش عبدالمجید، میرعلی هروی، مالک دیلمی، وصال شیرازی، نیریزی، میرزا ابوتراب، زین العابدین قزوینی، زین العابدین اصفهانی و سلطان علی مشهدی اشاره کرد. 

ورود به صفحه معرفی موزه های ایران

گنجینه های موجود در کاخ چهلستون 

پیش از اینکه کاخ چهلستون تبدیل به موزه خوشنویسی شود از آن به عنوان موزه اشیای تاریخی استفاده می کردند. در سال 1337 تصمیم گرفته شد تا کاخ چهلستون تغییر کاربری دهد و به عنوان گنجینه اشیای تاریخی و باستانی مورد استفاده قرار گیرد. از جمله اشیای تاریخی موجود در آن می توان به شی های مربوط به هزاره های سوم و اول پیش از میلاد (بیشتر ظروف سفالی و مفرغی) و همچنین ظروف و وسایل مربوط به دوران اسلامی از ابتدا تا دوره قاجار اشاره کرد.  

*ساز فرش قزوین | اثر اعجاب انگیز کاخ موزه چهلستون

 زمانی که وارد طبقه اول کاخ چهلستون می شوید اثری را می بینید که به یک دار قالی شبیه است. به احتمال زیاد در نگاه اول تصور می کنید که این دار قالی یکی از آثار فرش بافی از دوران قدیم است و در موزه به معرض نمایش درآمده اما حقیقت چیز دیگری است. اگر به خوبی به این دار قالی نزدیک شوید متوجه خواهید شد که این اثر یک ساز با طرح دار قالی است. ساز فرش قزوین یکی از آثار اعجاب انگیز کاخ چهلستون به شمار می رود و کار دست یوسف اله شکری است. این ساز تنها سازی در جهان است که هر سه ساز کوبه ای، آرشه ای و زخمه ای را یک جا دارد. 

تاریخچه کاخ چهلستون قزوین

در سده نهصد هجری قمری، دو کشور ایران و عثمانی، دو همسایه قدرتمند، به شدت مراقب تحرک های یکدیگرند. عثمانی ها که همواره چشم به خاک ایران داشتند، منتظر فرصت و اشتباهی از سوی ایران هستند تا به این کشور، تاریخ و منابعش حمله کنند و مرزهای خود را گسترش دهند. این دوره ای‌ست که عثمانی ها به کمک شیوه های نوین کشورداری و پادشاهانی قدرتمند، حکومتی برجسته ساخته و نام کشور بزرگ عثمانی را در تمام دنیا بر سر زبان ها انداخته بودند.

در این سوی مرزها، دومین پادشاهِ سلسله تازه تاسیس صفوی، شاه تهماسب، بر تخت نشسته بود. اما این سلسله هنوز چنان که باید و شاید جان نگرفته بود و خطر روز افزون عثمانی ها را به خوبی حس می کرد. از این رو در سال 951 هجری قمری به دلیل تهدیدهای ترکان عثمانی، شاه تهماسب تصمیم گرفت پایتخت را از تبریز به سمت شهرهای داخلی ایران ببرد و در این راه، قزوین مفتخر به نشان پایتختی ایران شد. حال قزوین نیاز به بنایی داشت که در خور پادشاه ایران زمین باشد و شکوه هنر و معماری صفوی را که تازه در حال پا گرفتن بود، به همگان نشان دهد. برای انجام این کار شاه تهماسب زمین های زنگی آباد را از میرزا شرف جهان، از بزرگان شهر قزوین، خریداری کرد تا عمارت شاهی را در آن بنا کند. او که شاهی هنر دوست بود، معماران فرهیخته کشور را به خدمت گرفت تا بنا به سنت باغ سازی ایرانی، باغی به شکل مربع در این اراضی احداث و عمارت هایی عالی، تالار، ایوان ها و حوض هایی زیبا در آن بنا کنند. عمارت کلاه فرنگی این گونه پدید آمد و نگین فرمانروایی در قزوین شد.

این مجموعه باغ در آن زمان 23 کاخ و 7 سردر ورودی داشت؛ باغی بسیار بزرگ که طول آن از خیابان واقع در سبزه میدان کنونی آغاز می شد و تا حیاط نادری ادامه پیدا می کرد. عرض آن نیز، جلوی اداره پست و تلگراف تا دیوار غربی شعبه بانک ملی را در بر می گرفت. زمان اما همیشه به کام عمارت کلاه فرنگی باقی نماند و گذر روزگار، صحنه حضور درباریان و افراد والا مقام را در این بنا به فراموشی کشاند. تا اینکه در دوره قاجاریه، محمد باقر سعدالسلطنه، فرماندار خوش ذوق قزوین به یاد روزهای باشکوه عمارت کلاه فرنگی، آن را بازسازی کرد و به آن نام چهلستون داد. در این دوران با اضافه شدن قسمت هایی به بنا به ویژه در طبقه دوم شکل ظاهری و باطنی عمارت مقداری تغییر کرد؛ اما متاسفانه بنا در دوره پهلوی تغییر کاربری داد و به عنوان فرمانداری مورد استفاده قرار گرفت. تزیینات کاخ به ویژه نقاشی های منحصربه فرد آن زیر پوششی از گچ پنهان شد. البته در سال 1337 این ساختمان تاریخی در فهرست آثار ملی قرار گرفت و گنجینه های تاریخی و با ارزش قزوین در آن به نمایش عموم درآمد.

بعد از انقلاب اسلامی و طی سال ها این کاخ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت تا اینکه در نهایت عنوان موزه خوشنویسی به آن داده شد. عمارت کلاه فرنگی، کاخ چهلستون قزوین، به همراه سردر عالی قاپو، تنها بناهای باقی مانده از باغ های دوره صفویه در قزوین هستند. 

تاریخچه کارهای مرمتی کاخ چهلستون

اولین قدم برای احیای کاخ چهلستون در دوره قاجار به وسیله فرماندار وقت، باقرخان سعدالسلطنه صورت پذیرفت. در این زمان اطراف ایوان، ستون های آجری با قوس نیم دایره ایجاد شد.

در سال 1336 نقاشی های زیر گچ رخ از نقاب کشیدند و نمایان شدند. در سال 1352 از این نقاشی ها لایه برداری کردند و بدون برنامه ریزی این نقاشی ها را پایین آورند که در اثر این اتفاق آسیب های فراوانی به بنا وارد آمد. این مرمت ها در سال 1360 متوقف شد. 

در سال 1357 دور ایوان ها کلاف کشی کردند و در بین سال های 1360 تا 61 ستون های چوبی را برداشته و تیرآهن L12 به جای آن کار گذاشتند. همچنین برای اینکه رطوبت را از ساختمان دور کنند، در پایه ستون ها کانال کشی انجام دادند. 

در سال 1371 سقف شیروانی به منظور جلوگیری از نفوذ آب باران و برف به داخل ساختمان مرمت شد. 

در سال های اخیر، کاربری کاخ به موزه تغییر کرد و سیستم های گرمایشی، سرمایشی و ایمنی به آن اضافه شد. 

ویژگی های معماری کاخ چهلستون 

عمارت چهلستون به مانند برخی سازه های اصیل ایرانی ساختمانی است هشت گوشه، دو طبقه دارد و مساحتش به 500 مترمربع می رسد. شاه طهماسب بنای آن را از روی نقشه معماری تُرک به شیوه شطرنجی خیلی کوچک ساخته است و هر طبقه، تالار و اتاق هایی کوچک دارد. نقشه بنا طرحی است با محورهای صلیبی (چلیپایی) و برون گرا. سقف طبقه همکف آن، آراسته به مقرنس (1) هایی است که هنر دست استادان را به نمایش می گذارد و سقف طبقه بالایی آن خنچه پوش است. اطراف بنا رواقی (3) وجود دارد که با ستون های آجری و قوس های نیم دایره، بنا را در میان خود گرفته و بر بالای آن ایوانی با ستون های چوبی استوار شده است. اِزاره سازی (4) های آن با سنگ و بقیه آجری است.

 از نکات جالب معماری و طراحی کاخ چهلستون، ارتباط آن با مجموعه دولتخانه صفوی (5) است که از طریق تونل های زیرزمینی به یکدیگر راه دارند. تونل های زیرزمینی که تا بیرون شهر کشیده شده اند و در اصل برای خروج اضطراری از کاخ در هنگام حمله دشمن به وجود آمده اند.

پاورقی

1- مقرنس یا آهوپای، عنصر تزیین معماری ایرانی، نوعی تاقچه بندی آیینی در زیر گنبدها یا نیم گنبدهای روی ایوان است که با آجر، گچ و کاشی ساخته شده و شکلی از برجستگی ها و تورفتگی ها را به وجود می آورد. 

2- رواق یا پیشگاه، سازه ای ستون دار و نیمه باز است که فضای بیرونی و اطراف ساختمان را می پوشانده و ادامه دار و به شکل راهرو است. از آن بیشتر در معماری ها برونگرا استفاده می کرده اند. 

3- ازاره به آن قسمت از ساختمان می گویند که از زمین بیشتر به وسیله سنگ تا طاقچه یا پاگرد پله ها بالا آمده و مانع از رسیدن رطوبت به سازه می شود. 

4- دولتخانه صفوی یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی-فرهنگی استان قزوین محسوب می شود و شامل ساختمان های سردر عالی قاپو، عمارت چهلستون، رواق صفوی و ایوانچه های شرقی مجموعه حیاط نادری است.

نمای عمومی کاخ چهلستون

اول بار که با کاخ چهلستون مواجه می شوید، شکوه رواق های آجری با قوس های نیم دایره ای که بنا را در میان خود گرفته است، زبان را به تحسین این همه زیبایی و هنر باز می کند. 

این رواق ها که نمای طبقه اول را شکل می دهد با ستون هایی از آجر، برجامانده از معماری دوران صفوی است و بر زیبایی و استحکام بنا می افزاید. اما در نمای بیرونی طبقه دوم و در اطراف تالار بزرگ آن، غلام گردشی ساخته اند. این قسمت به وسیله ستون های چوبی ظریف و صافی تزیین شده است، تزییناتی که به دوره قاجار باز می گردند. علاوه بر این غلام گردشی ها، پنجره های اُرسیِ زیبایی که دور تا دور طبقه دوم را در برگرفته است، جلوه شکوه مندی از این کوشک دلنشین را در برابر شما قرار می دهد. 

از دیگر زیبایی های عمارت چهلستون، می توان به ورودی های آن اشاره کرد. این ساختمان چند ورودی آجری مختلف دارد که هر کدام با کاشی های سرامیکی، نقش و طرح های گل و بته و تصاویر ایرانی-سنتی مزین شده است. 

تزیینات بنا | شاهکارهایی از مکتب قزوین 

کاخ چهلستون قزوین تنها به معماری و تاریخچه اش مشهور نبوده و نگارگری هایی که طبقه اول بنا را مزین کرده است شهرتی بسیار دارد. شاه تهماسب صفوی، پادشاهی هنر دوست بوده و به هنر اهمیت بسیاری می داد. این موضوع را می توان به خوبی در ساخت و جزییات عمارت کلاه فرنگی مشاهده کرد. نقاشی های دیواری طبقه اول، شکلی عالی از هنر نگارگری مکتب قزوین (1) است. نقاشی و دیوارنگاره هایی که زینت کاخ چهلستون شده اند و نمونه آن در جای دیگری دیده نمی شود.

*جنس و طرح نقاشی ها و دیوارنگاره های موجود در بنای کاخ چهلستون

بر روی دیوارها سه لایه دیوارنگاره وجود دارد که نشان دهنده دوره های تاریخی رسم آن است. آن طور که از شواهد بر می آید این دوره ها به ترتیب به دوره صفوی و دوره قاجار بر می گردد. نقاشی های دوران صفوی به وسیله آبرنگ کشیده شده و رنگ ها ملایم است؛ اما نگارگری های دوره قاجار با رنگ های گیاهی انجام شده و رنگ های آنها کمی تند است. این تصاویر متاثر از تغییر و تحولات سیاسی معاصر خود بوده اند، به طوری که حتی اثری از ظهور نادرشاه افشار و مکتب افشاریه در آنها دیده می شود. تعداد این نقاشی ها مشخص نیست اما آن گونه که "عبدالملک شیرازی" و "قاضی احم حقی" بیان کرده اند، این نقاشی ها بر روی دیواری از آب طلا کشیده شده اند.

از نقش های جالب موجود در دیوارنگاره ها، نقش پرندگان است. پرندگانی که در این تصاویر دیده می شوند شامل سینه سرخ، گنجشک، مرغابی، قرقاول با سری شبیه هدهد و پرندگان دم بلندی که بر انحنای شاخه های نازک نشسته و همراه پروانه ها شده اند، می شود. طرح کلی پرندگان و دقتی که برای رسم آنها به کار گرفته شده، با آثار نامدارانی چون رضای عباسی و شفیع عباسی و دیگر هنرمندان این دوره قابل مقایسه است. 

در طبقه زیرین بنا، نمونه هایی از مینیاتور را می بینید که از زیباترین نقاشی های دوره صفوی و سلطنت شاه طهماسب است. مناظر عاشقانه ای که با چیره دستی رسم شده اند. در تابلوی جبهه شمالی ساختمان، نقشی از یک جشن وجود دارد. منظره ای از باغ با درختان پرگل و جویبار در حال گردش که شادی را به خوبی به نمایش می گذارد. تابلوی ایوان شرقی، از نظر درخشندگی و تموج (موج هایی که در نقاشی وجود دارد) در رنگ از بهترین آثار کاخ است. نگاره ای که شاخصه آن، استفاده از رنگ های طلایی، آبی، مغز پسته ای، فرم متنوع لباس ها و ترسیم حالت های مختلف بدن با نرمش های خاص است. 

*هنرمندان نقاش کاخ چهلستون 

عبدی بیگ شیرازی شاعر و مورخ معاصر شاه طهماسب در اشعار خود عمارت کلاه فرنگی را به خوبی ترسیم می کند؛ اما از معماران آن یادی نمی کند. او نقاشی های دیوارهای درون و بیرون کاخ چهلستون را هنر دست استادان، میرزا علی نقاش، مظفرعلی نقاش ،علی اصغر نقاش، عبدالجواد استرآبادی و رضا عباسی می داند. البته نگاره هایی که بر روی دیوارها و مقرنس های سقف به زیبایی بنا می افزودند، در دوران پهلوی مورد بی مهری قرار گرفته و با گچ پوشانده شدند. دلیل این کار تبدیل شدن کاخ چهلستون به عمارت فرمانداری بود و از آنجایی که گچ بر روی سطح صاف و صیقلی نقاشی ها نمی چسبید، آن را بیشتر محفوظ کردند که این کار باعث تخریب این نقاشی ها شد.

*دیگر تزیینات بنای کاخ چهلستون

اما نگارگری ها و نقاشی ها، تنها تزیینات بنا نبودند و در دوران اوج عمارت کلاه فرنگی، درهای خاتم کاری شده، کاشی کاری های منحصر به فرد و طلاکاری ها چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کردند. نقوش تزیینی و گردش های اسلیمی (2) و خطایی (3) که به صورت لایه چینی (4) و با استفاده از ترکیب لاجورد و طلا به وجود آمده زیبایی بنا را تکمیل می کنند. 

پاورقی 

1- در مکتب قزوین، نگارگران علاوه بر تصویر حیوانات، پرندگان، گل ها و درختان، نقاشی هایی از اندام ظریف جوانان، درویشان و کشاورزان را نیز به تصویر می کشیدند. غالب چهره ها نیز به شکل سه رخ تصویر می شده است و جامه مردان و زنان تفاوت زیادی ندارد.

2- نقش تزیینی گل و گیاه با ساقه های مارپیچی که ابتدا و انتهای آن مشخص نیست. 

3- نوعی نقاشی و گره بندی است که به طور معمول با طرح های اسلیمی همراه است. 

4- نوعی تکنیک نقاشی که هنرمند رنگ را لایه لایه بر روی هم می گذارد تا رنگ حجم پیدا کند، نام آن نیز از همین حرکت گرفته شده است. 

جاذبه های اطراف 

 در کنار بازدید از کاخ چهلستون قزوین می توانید از دیدنی های زیر که در اطراف آن قرار دارد بازدید کنید. 

مدرسه تاریخی امید در فاصله تقریبی 900 متری

موزه قزوین 100 متر در همان باغ اطراف کاخ چهلستون

امامزاده شاهزاده حسین (ع) در فاصله تقریبی 2 کیلومتری

اگر می خواهید با نقد و بررسی کارناوال در مورد تعدادی از این جاذبه ها آشنا شوید و در مورد دیگر جاذبه های گردشگری و تفریحی قزوین بدانید؛ تنها کافی ست سری به صفحه دیدنی ها و تفریحات قزوین بزنید. 

نظر گردشگران خارجی در مورد کاخ چهلستون قزوین

ایران، مقصدی ست که در سال های گذشته میزبان تعداد زیادی از گردشگران خارجی شده است و بسیاری به دور از تبلیغات منفی که در مورد کشورمان وجود دارد راهی اینجا می شوند. یکی از جاذبه هایی که مسافران خارجی از آن دیدن کرده اند، کاخ چهلستون قزوین است. در این بخش می خواهیم تعدادی از نظرهای این گردشگران را که در وبسایت معتبر تریپ ادوایزر (Tripadvisor) به ثبت رسیده است را مرور کنیم.

گردشگری از انگلیس | تاریخ سفر خرداد 96

جالب بود

ساختمانی دوست داشتنی با مجموعه ای جذاب از آثار هنری. از پله ها بالا بروید تا نقاشی های دیواری را به تماشا بنشینید. باغی که در اطراف هست نیز بسیار زیباست. 

گردشگری از استرالیا | تاریخ سفر اردیبهشت 96

مکانی خوب برای بازدیدی کوتاه

این ساختمان تقریبا ساده است و موزه خوشنویسی هم در آن وجود دارد که به نسبت جالب بود. 

گردشگری از تایلند | تاریخ سفر فروردین 96

ساختمان قدیمی زیبا

این کاخ تاریخی یکی از معدود ساختمان های قدیمی قزوین است که تاکنون باقی مانده است. درحالی که از تزیینات بیرونی چیز زیادی باقی نمانده است اما هنوز تعدادی نقاشی های دیواری و شیشه کاری منقوشِ زیبا در داخل ساختمان دیده می شود که متاسفانه آسیب زیادی دیده اند. آثار موزه خوشنویسی نیز بسیار زیبا هستند؛ اما متاسفانه در کنار آنها توضیحی برای گردشگران خارجی دیده نمی شود. پارک اطراف نیز آرام و دلپذیر است و در نزدیکی موزه قزوین و کاخ عالی قاپو قرار دارد.

گردشگری از هلند | اردیبهشت 96

جالب و زیبا 

ساختمانی جذاب با پارکی زیبا. در کمال تعجب قزوین شهری ست که ساختمان های قدیمی و جالب فراوانی دارد. 

کاخ چهلستون قزوین در اسناد تاریخی

ژان شاردن، سیاح معروف فرانسوی، در سفر خود به ایران از قزوین نیز دیدن کرده و کاخ چهلستون را این گونه توصیف می کند:

زیباترین نقاط قزوین میدان شاه است که میدان اسب دوانی است و درازی آن بالغ بر 700 پا و پهنایش به 250 پا می رسد. کاخ همایونی هفت ورودی دارد و در اصل عالی قاپو خوانده می شود و لوحه ای با حروف طلایی بدین مضمون بر بالای در نصب کرده اند. به عنایت کلمه لا الله الا الله که عقیده و ایمان ماست، این باب همایون همیشه مظفر و مفتوح باده باغ های کاخ شطرنجی شکل است و شاه طهماسب کاخ را طبق طرحی که یک معمار ترک داده بود بسیار کوچک ساخته ولی شاه عباس کبیر بنای آن را تغییر داده و فوق العاده عظمت بخشیده این کاخ هشت گوش بر سکویی به ارتفاع 30 سانتی متری استوار شده است.

مقایسه کاخ چهلستون قزوین و کاخ هشت بهشت اصفهان 

گفته می شود در میان ساختمان های تاریخی ایرانی، بنا و معماری کاخ هشت بهشت اصفهان به کاخ چهلستون قزوین شباهت بسیاری دارد. طرح معماری و پلان کاخ هشت بهشت شبیه کاخ سلطنتی قزوین است و فقط فاقد راهروها و غلام گردشی هایی است که اطراف بنای کاخ چهلستون را دربرگرفته اند. هشت بهشت همانند کاخ چهلستون پلانی برونگرا و هشت گوشه دارد که اتاق های درونی آن نامتقارن هستند اما در نمای بیرونی متقارن به نظر می رسند. هر دو بنا در وسط باغی ساخته شده که در معماری ایرانی به این گونه سازه ها کوشک گفته می شود.

دغدغه های کارناوالی

کاخ چهلستون قزوین و اکثر ابنیه تاریخی در ایران دستخوش تحولات شهرسازی شده و هویت و کارکرد اصلی خود را از دست داده اند. عمارت کلاه فرنگی نیز با جدا افتادن از دیگر بناهای تاریخی و خیابان کشی هایی که میان این باغ و مجموعه های دیگر به ویژه میدان سبزه میدان، که در قدیم میدان چوگان بوده است، صورت گرفته کم کم از نظرها پنهان و در میان انبوه ساختمان ها و آدم ها گم شده است.

علاوه بر آن فعالیت هایی که برای برپایی موزه در این کاخ انجام شده، مانند بستن درها و پنجره ها به زعم برخی کارشناسان بر سازه بنا آسیب های فراوانی وارد می کند. رهاسازی تعدادی از آثار باستانی در محوطه و دورن کاخ بدون هیچ گونه مراقبت و تابلوی راهنمایی مانند ستونی از گنبد سلطانیه زنجان و سنگ قبرهای قدیمی از دیگر مشکلات کاخ چهلستون به شمار می آید. شایسته است مسوولان شهری و پژوهشگران و استادان دانشگاهی در توسعه شهری شهر قزوین بناهای تاریخی آن را نیز به یاد داشته باشند و طرح های خود را به گونه ای تصویب و اجرا کنند که هویت تاریخی و زیباشناسانه این ساختمان ها حفظ شود و برای آیندگان باقی بماند.

 از طرفی دیگر عدم مناسب سازی کاخ چهلستون برای بازدید معلولان، سالمندان و کم توان های حرکتی از دیگر نقاط ضعف این مجموعه محسوب می شود. پله های بلند و نامناسب طبقه دوم برای اسفاده این افراد ممکن نیست و بر تجربه آنها از بازدید از کاخ تاثیر بدی می گذارد.

توصیه های کارناوالی 

در هنگام مراجعه به موزه و کاخ چهلستون، به مانند دیگر ابنیه تاریخی توجه داشته باشید تا حضور شما کمترین آسیب را به بنا وارد کند.

از نوشتن یادگاری بر روی قسمت های مختلف ساختمان جدا خودداری کنید.

به توصیه های مسوولان و راهنمایان موزه گوش فرا بدهید و آنها را به کار ببندید.

لطفا به مقررات موزه احترام بگذارید و به اشیا و آثار تاریخی دست نزنید.

اگر در زمان برنامه ریزی برای سفر به قزوین به دنبال گزینه مناسبی برای اقامت می گردید و می خواهید بهترین انتخاب را داشته باشید، می توانید روی گزینه های پیشنهادی کارناوال حساب باز کنید. به عنوان مثال شما می توانید با استفاده از صفحه راهنمای هتل های کارناوال با انواع هتل ها در این شهر آشنا شوید و به بررسی امکانات و خدمات آنها بپردازید؛ تنها کافی ست سری به صفحه رزرو هتل های قزوین بزنید. 

سخن آخر

امروز به همراه شما و با کارناوال به کاخ چهلستون قزوین، عمارت کلاه فرنگی، سر زدیم و از سرگذشت آن تعریف کردیم. 

محو زیبایی و هنر به کار رفته در نقاشی های آن شدیم و چیره دستی خطاطان و خوش نویسانی که آثارشان در آنجا به نمایش درآمده را تحسین گفتیم.

حال می خواهیم از نظرها و تجربه های شما بهره مند شویم. از خاطرات‌تان در سفر به قزوین و بازدید از این عمارت زیبا برای‌مان بگویید و بنویسید.

منتظر پیام های شما هستیم.