موزه فرش آذربایجان در باکو | جاذبه ای متفاوت در پایتخت آذربایجان

روزگاری سفرهای خارجی محدود به طبقه مرفه و کشورهای اروپایی و خاص می شد و کمتر کسی از آدم های معمولی به ذهنش می زد تا برای گشت و گذار به سراغ سایر کشورها برود. امروزه اما با فراگیر شدن لوازم و امکانات سفر، افراد بیشتری به نسبت دهه های قبل، شجاعت سفر پیدا کرده اند و برای این پدیده هیجان انگیز برنامه ریزی می کنند. به این ترتیب سلیقه های مختلف بیش از قبل خودنمایی می کنند و شاهد مقاصد متنوعی در لیست سفر آدم ها هستیم. یکی از این گزینه ها، سفر به کشورهای دوست و همسایه است که درست در نزدیکی کشور ما قرار دارند و از آن جمله می توان به ترکیه، آذربایجان، عراق و ترکمنستان اشاره کرد. مزیت بارز سفر به این مقاصد، هزینه های کمتر و دسترسی ساده تر است. ما هم برای گردش کارناوالی امروزمان، راهی کشور آذربایجان می شویم و به شهر باکو می رویم.

باکو پایتخت جذاب و اروپایی مانند جمهوری آذربایجان، بزرگترین شهر منطقه قفقاز است که دیدنی های متنوعی را در دل خود جای داده است. امروز به سراغ موزه ای مشهور می رویم که از قضا از پربازدیدترین جاذبه های این شهر نیز محسوب می شود. موزه فرش آذربایجان جایی است که بازدید از مجموعه های جالب توجهش 1 تا 2 ساعت زمان می برد و می تواند به خوبی شما را سرگرم کند. هزینه مناسب و دسترسی ساده نیز از مواردی است که باعث می شود نخواهید بازدید از این موزه را از دست بدهید. همراه کارناوال به گردشی جالب در موزه فرش آذربایجان بیایید...

چرا موزه فرش آذربایجان؟

• یکی از پربازدیدترین جاذبه های شهر باکو است.
• بیش از 14 هزار شی ارزشمند از جمله فرش و زیورآلات را در این موزه خواهید دید.
• موزه فرش آذربایجان بیش از 50 سال قدمت دارد.
• با بازدید از موزه فرش آذربایجان، فرش های گرانبها و تاریخی را می بینید.
• این موزه ساختمان زیبا و شکیلی دارد.
• برای گردش در موزه می توانید با هزینه مناسبی از راهنمای تور استفاده کنید.
• این موزه دارای بزرگترین مجموعه فرش های آذربایجان در دنیاست.
• امکانات خوبی در موزه فرش آذربایجان به چشم می خورد.

آشنایی با موزه فرش آذربایجان | Azerbaijan Carpet Museum

موزه فرش آذربایجان یکی از قدیمی ترین موزه هایی است که در شهر باکو به چشم می خورد. این موزه که قدمتی بیش از 50 سال دارد، بزرگترین مجموعه از فرش های کشور آذربایجان را در خود گنجانده است. هنگامی که وارد موزه فرش آذربایجان می شوید، 10,139 شی مختلف را در هفت مجموعه جذاب خواهد دید که در طی بازدید از آن ها نه تنها از گنجینه های ارزشمند کشور آذربایجان دیدن می کنید، بلکه اطلاعات جالب توجهی از تاریخ این مرز و بوم به دست خواهید آورد. طبیعی است که چند مجموعه به فرش های مختلف از دوره های تاریخی آذربایجان اختصاص داشته باشد، البته در کنار آن ها مجموعه هایی از زیورآلات، ظروف فلزی، سرامیکی، چوبی، شیشه ای و ... نیز در معرض نمایش قرار دارد.

جالب است بدانید که فرش ها، یکی از قدیمی ترین آثار باستانی و گنجینه های ملی کشور آذربایجان محسوب می شوند، به گونه ای که سرآغاز حضور فرش در این کشور را در هزاره دوم پیش از میلاد می دانند؛ اما جرقه ساخت و راه اندازی موزه اختصاصی فرش به اواسط قرن بیستم بر می گردد. زمانی که یکی از فرش بافان و هنرمندان شهیر آذربایجانی این ایده قابل ستایش را ارایه داد. این فرد کسی جز لطیف کریموف نبود که برای حفظ و ترویج این هنر افسانه ای تلاش می کرد. در نهایت پس از تحقیقات و مطالعات لازم، اقدام های مختلفی صورت گرفت و موزه فرش آذربایجان در سال 1972 میلادی افتتاح شد. 

از زمانی که بنا شد فرش آذربایجان به عنوان میراث ناملموس در یونسکو به ثبت برسد، مسوولان این کشور توجه بیشتری به موزه فرش نشان دادند. به این ترتیب قرار شد ساختمان جدیدی با معماری خاص برای این موزه ساخته شود. برای این منظور در بلوار باکو سازه ای به شکل فرش لول شده ساخته شد و در سال 2014 موزه جدید را افتتاح کردند. 

در ادامه همراه کارناوال باشید تا به تمام مجموعه ها موزه فرش آذربایجان سر بزنیم و ببینیم در بخش های آن چه خبر است...

مجموعه های موزه فرش آذربایجان

در موزه فرش آذربایجان هفت مجموعه مختلف وجود دارد:

1- مجموعه فرش های مسطح

فرش های مسطح، مجموعه ای از رواندازها هستند که در آن ها هیچ پرزی به چشم نمی خورد و می توان از دو روی آن ها استفاده کرد. در نخستین مجموعه از موزه، 657 قالیچه، جاجیم، پلاس، گلیم، زیلو و ... در معرض نمایش گذاشته شده که مربوط به قرن های 18 تا 20 میلادی هستند. هر یک از این زیراندازها، بر حسب تکنیک بافت، ساختار ترکیبی، رنگ و تزیینات از یکدیگر متمایز می شوند. به طور مثال پلاس ها و جاجیم ها، زیراندازهایی با نوارهای رنگی با طرح و عرض متفاوت اند که تکنیک بافت ساده ای دارند. گلیم ها را از روی طرح های هندسی شان شناسایی می کنند، چرا که اغلب بر روی آن ها اشکالی 4 تا 6 ضلعی دیده می شود. خوب است بدانید که برای بافت گلیم، تکنیک های پیچیده تری به کار گرفته می شود. زیلوها با گلیم بسیار متفاوت اند و در بافت آن ها، از طرح و نقش های بسیار ریزتری استفاده می کنند. از جمله نقوشی که در زیلوهای آذری به کار می رود می شود به شمایل اژدها مانند، طرح های حیوانی، گیاهان زینتی و ... اشاره کرد.

فرش های مسطح از دیرباز تا به کنون، کاربردهای بسیاری داشته و از آن ها به عنوان زیرانداز، پرده، لباس، رومیزی و ... استفاده می کردند. 

2- مجموعه فرش های کرک دار

مجموعه فرش های کرک دار، دقیقا همان بخش اصلی موزه بوده که 2323 تخته فرش را در معرض نمایش قرار داده است. قدمت این فرش ها از قرن هفدهم تا بیستم میلادی متفاوت است و در انتها هم می توانید فرش هایی با طرح و نقش مدرن را در میان‌شان ببینید. مجموعه فرش های کرک دار موزه خود به 4 بخش تقسیم می شود: فرش گوبا شیروان، گنجه کازاخ، کاراباخ و تبریز. همچنین در کنار این فرش ها، بخشی نیز به فرش های شرکت معروف «آذرخاچلا» اختصاص دارد. مالکیت این شرکت در اختیار رییس جمهور آذربایجان قرار دارد و محصولاتش به سبک باستانی تولید می شوند.

با نگاهی به تاریخچه فرش های آذری به سرعت متوجه خواهیم شد که این کالا از سالیان پیش نقش پررنگی در زندگی روزمره مردم این دیار داشته است. اگر داخل مجموعه فرش های آذری بگردید، فرش هایی با طرح های تزیینی بسیار متنوعی را خواهید دید که تنوع طرح های‌شان به بیش از 600 عدد می رسند. یکی از قدیمی ترین فرش هایی که در این مجموعه خواهید دید، فرش آژداهالی (اژدها) است که متعلق به قرن هفدهم میلادی‌ست. این فرش ارزشمند را مجموعه داری آمریکایی در سال 2013 به موزه فرش آذربایجان اهدا کرد. 

در بخش فرش های مدرن، آثار قابل توجهی از استادان معاصر آذربایجان را می بینید که از آن جمله لطیف کریموف، کامل علیف، الدار میکاییل زاده و جعفر مجیری هستند. همچنین خوب است بدانید فرش های لچک ترنج، بهار، دنیای حیوانات، شب هجران و صفی‌الدین ارموی از کارهای فاخر لطیف کریموف در این موزه هستند. 

3- مجموعه محصولات فرشی

منظور از محصولات فرشی، لوازم و پوشاکی است که در ساخت آن ها، به جای پارچه های معمول از بافته های فرش مانند استفاده شده است. در این بخش از موزه 1633 قلم وجود دارد که در طی قرن های نوزدهم و بیستم میلادی ساخته شده اند. وزن کم و راحتی این محصولات مزایایی بودند که باعث می شدند چنین اقلامی در زندگی چوپانی و عشایری مورد توجه باشند. وقتی نام هر یک از این محصولات و کاربردهای شان را بخوانید، به زودی متوجه خواهید شد که وجودشان چه اهمیتی در زندگی اجدادمان داشته است. از وسایل موجود در این بخش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• چوال | Chuval: نوعی کیف بافته از فرش برای نگهداری و حمل غلات
• گشیدن | Gashigdan: کیفی کوچک برای نگهداری قایق و وردنه
• خورجین | khurjun: کیفی دو قسمتی برای قرار دادن روی چهارپایان
• هیبا | Heyba: کیف کوچک
• قشلیق | Gashlig: کیفی کوچک برای اتصال به زین
• سیجیم | sijim: طنابی محکم برای بستن بار و محموله
• و ...

4- مجموعه ظروف فلزی

پس از گردش مفصلی میان انواع فرش ها و قالیچه ها، حالا می توان با بازدید از این مجموعه، تنوعی ایجاد کنید. مجموعه ظروف فلزی موزه فرش، شامل 1194 قلم می شود که اغلب در دو قرن 19 و 20 تولید شده اند و محصول شهرهایی چون کاراباخ، شیروان، نخجوان و لاهیج هستند. مسگران آذری برای ساخت ظروف مسین از جوشکاری سنتی، چکش کاری های مختلف، ریخته گری و لحیم کاری و ... استفاده می کردند.

در مجموعه ظروف فلزی انواع کوزه، پارچ های بزرگ و کوچک، سطل های مسی، آفتابه، لگن، کاسه، بشقاب، سرپوش ظرف، قابلمه، آبگردان، قندان، کفگیر و گلابدان و ... وجود دارد. در کنار این وسایل که اغلب در حین صرف و یا طبخ غذا کاربرد داشتند، دو شی متفاوت نیز به چشم می خورد؛ بازدید از کلاهخود قرن شانزدهمی و سپر قرن هجدهمی را از قلم نیندازید.

5- مجموعه بافته ها، لباس محلی و گلدوزی

در این بخش 1200 اثر هنری را خواهید دید که در طی قرن های نوزده تا بیست میلادی تولید شده اند. با گشت و گذار در این بخش، لباس های محلی بخش های مختلف کشور آذربایجان را می بینید که شامل تکه های متفاوتی از پوشاک زنانه و مردانه می شود. دامن، جلیقه، چوقا (نوعی بالاپوش مردانه)، چاقچور (نوعی شلوار زنانه)، شلوار، روبند، چادر، عرقچین و پوشاک بسیاری دیگری در این بخش دیده می شود.

در کنار بازدید از پوشاک محلی، تماشای تزیینات آن ها را از دست ندهید. گلدوزی های آذری را بر روی تمام لباس های محلی خواهید دید و محال است پوشاکی پیدا کنید که به نقش و نگارهای زیبا و ظریف آراسته نشده باشد. اگر به وسایلی چون سفره، پرده، رومیزی، کیسه توتون، جانماز، سجاده  و ... دقت کنید، به غیر از گل دوزی ها، گلابتون دوزی، پولک دوزی، مجوق دوزی را نیز خواهید دید. 

قدیمی ترین شی این بخش تکه پارچه ای متعلق به قرن دوازدهم میلادی است که در طی کاوش های باستان شناسی در منطقه «خارابا گیلان» (Kharaba Gilan) در نخجوان پیدا شد. 

نکته جالبی که درباره پوشاک آذری وجود دارد، جنس و طرح آن هاست به گونه ای که با توجه به این دو مورد می توان تشخیص داد یک لباس متعلق به کدام قشر جامعه بوده است. 

6- مجموعه ظروف سرامیکی، شیشه ای، چوبی و کاغذی

خودتان را به این مجموعه برسانید و از دیدن ظرف های تاریخی اش لذت ببرید؛ چرا که بخشی از قدیمی ترین اشیای موزه را در این بخش خواهید دید. قدیمی ترین نمونه های سرامیکیِ موزه، قدمتی 4600 ساله دارند و از نقاط مختلف آذربایجان مانند مینگه چویر (Mingachevir)، شکی (Sheki)، قاخ (Gakh)، شماخی (Shamakhi)، اوغوز (Oghuz) و ... گردآوری شده اند. همچنین در این بخش می توانید نمونه های نایابی از کاخ شیروانشاه، مجموعه ای چینی و کارهای شیشه ای و چوبی مدرن را ببینید. 

یکی از قسمت های کوچک اما جالب توجه این بخش، طراحی های اولیه لطیف کریموف است که دیدنش خالی از لطف نیست. 

7- مجموعه زیورآلات 

یکی از غیر منتظره ترین بخش های موزه فرش، مجموعه زیورآلات است که شامل 796 شی از قرن نوزدهم تا بیستم میلادی است. البته تعدادی آثار از دوره برنز نیز در این بخش به چشم می خورد. بد نیست بدانید هنر جواهرسازی از باسابقه ترین و پیشرفته ترین هنرهای آذربایجان است که در هر منطقه روش ها و سنت های مخصوص به خود را دارد.

در این مجموعه نفیس و جذاب، اقلام ارزشمندی قرار دارند که اغلب آن ها زیورآلات مخصوص بانوان هستند. مجموعه ای از گردنبند، گوشواره، دستبند، بازوبند، پابند و ... در کنار شمشیرها و خنجرها و تسبیح ها به نمایش گذاشته شده اند. بد نیست بدانید قدیمی ترین زیورآلات موزه، مربوط به اواخر هزاره دوم پیش از میلاد و عصر برنز هستند. 

یکی از اشیایی که در این بخش توجه را به خودش جلب می کند و در تاریخ آذربایجان نقشی حیاتی داشته، حرز سینه است. این حرزها نقش چشم زخم را داشتند و بسیار مورد استفاده بودند. همچنین در کنار این موارد، می توانید قرآن های کوچک و پول های صدقه را ببینید. بازدید از وسایل زیبایی مانند سرمه دان های جواهرنشان و شیشه های عطر را نیز از قلم نیندازید. 

در انتهای مجموعه نیز آثار جواهرسازان معاصر آذری در معرض دید قرار گرفته اند که بازدید از موزه را تکمیل می کنند. 

طبقه اول موزه

با ورود به طبقه اول موزه فرش آذربایجان، ابتدا با بدوی ترین و ساده ترین زیراندازهای ممکن مانند فرش های حصیری رو به رو می شوید. به مرور که جلو می روید، زیراندازهای پیشرفته تری مثل جاجیم و گلیم در معرض دید شما قرار می گیرند که در تکنیک بافت نیز تخصصی ترند. فایل های چند رسانه ای این بخش به شما کمک می کنند تا از نحوه بافت فرش ها سر در بیاورید و دستگاه های نساجی را از نزدیک ببینید. در کنار این ها نمایشگاهی هم از وسایل فرش بافی و ادوات آن ها برپاست که از آن ها در بخش های مختلف بافت فرش استفاده می کنند. 

بخشی از نمایشگاه طبقه اول، یافته های باستان شناسان از اقصا نقاط آذربایجان را نشان می دهد که تایید محکمی بر ریشه های باستانی فرش بافی در این مرز و بوم است. با جلوتر رفتن، نمونه هایی از محصولات فرشی را خواهید دید.

یکی از قسمت های جذاب طبقه اول موزه فرش آذربایجان، چادری عشایری از مردم باستانی آذربایجان است. در این چادر کاربرد انواع زیراندازها و فرش ها را خواهید دید. وقتی به چادر دقت کنید، می بینید برای پوشاندن کف ابتدا از ساده ترین انواع فرش یعنی حصیر و کتان استفاده شده و سپس روی آن را با گلیم ها پوشانده اند. روی بخش خارجی چادر نیز نوعی پارچه به نام کچه (تولیدی از کتان) می انداختند. 

در انتهای طبقه اول، جایگاه فرش در فرهنگ بومی آذربایجان به تصویر کشیده است. به این منظور عکس ها و ویدیوهایی پخش می شوند که اهمیت فرش در مراسم سنتی عروسی و جشن های نوروز آذری ها را به شکلی تصویری نشان می دهد. 

طبقه دوم موزه

برای بازدید از فرش های نفیس موزه، به سراغ طبقه دوم بروید. جالب آن که فرش های این طبقه را لطیف کریموف بر اساس یک دسته بندی علمی، مرتب کرده است. در طبقه دوم موزه فرش هایی از گوبا، شیروان، تبریز، گنجه، باکو، قازاخ و کاراباخ انتظار شما را می کشند. فرش های ایرانی و بی نظیر تبریز، مجموعه ای از طرح های چشم نواز هستند که هر یک داستانی درون‌شان نهفته است. 

پس از آن که بازدید از فرش های زیبا و متنوع به اتمام رسید، باقی بخش های موزه را خواهید دید. مجموعه ای از پوشاک سنتی، ظروف سرامیکی، مسی، چوبی و اقلام زندگی روزمره تا زیورآلاتی درخشان و گرانبها در معرض دید قرار دارند. 

یکی از هیجان انگیزترین قسمت های طبقه دوم، اتاقی نمادین با تزیینات سنتی است که از روی خانه یکی از ثروتمندان ساکن شهر شوشی (Shusha) آذربایجان ساخته شده است. در این اتاق قالی ها و نقاشی هایی دیواری را می بینید که برای شبیه سازی آن ها از طراحی های به جا مانده از گردشگران روسی و اروپایی بهره گرفته اند. 

در انتها صفحه نمایش های بزرگی در طبقه دوم قرار دارد که درباره تاریخچه فرش و الگوهای مختلف آن ها اطلاعات داده و نفیس ترین فرش های دنیا را به بازدیدکنندگان نشان می دهد. همچنین می توانید با تماشای ویدیوهای طبقه دوم، اطلاعات مفیدی درباره پنجره های ارسی کشور و شال های ابریشم آذربایجان اطلاعاتی کسب کنید.

طبقه سوم موزه 

طبقه انتهایی موزه فرش آذربایجان، داستان پیشرفت فرش این کشور در طی قرن های 19 و 20 را به شکلی جالب روایت می کند. در همین بخش می توانید شاهد سیر موفقیت آمیز شرکت فرش بافی آذرخاچلا باشید و در جریان جزییات تاریخ فرش آذربایجان قرار بگیرید. همچنین اطلاعاتی درباره ثبت فرش آذربایجان به عنوان میراث ناملموس این کشور در یونسکو به دست آورید.

اغلب نمایشگاه های موجود در طبقه سوم مربوط به آثار هنرمندان قرن 20 و 21 میلادی است که هنر فرش بافی کشور آذربایجان را به سطح جدیدی ارتقا بخشیدند. البته در میان همه آن ها، در طبقه سوم توجه ویژه ای به لطیف کریموف نشان داده شده و امکان آن را دارید تا از نزدیک فرش های نفیس او را ببینید. از دیگر هنرمندانی که کارهای آن ها به نمایش درآمده است می توان به آقایان میکائیل زاده (E. Mikailzade)، گرایه وا (L. Garayeva)، هاشموف (E. Hashimov) و ... اشاره کرد. 

یکی از بخش های جالب توجه طبقه سوم، مجموعه فرش هایی است که از روی نقاشی های طاهر صلاحوف (Tahir Salahov)، هنرمند معروف آذری بافته شده اند. 

در ادامه گشت و گذار خود در طبقه سوم به بخش کودکان موزه می رسید که با مجموعه ای از فعالیت های تعاملی این موجودات کوچک و دوست داشتنی را درگیر می کند و درباره هنر فرش بافی به آن ها چیزهای جالبی یاد می دهند. 

آخرین بخشی که در طبقه سوم می بینید، نمونه هایی از اقلام موجود موزه فرش آذربایجان در شهر شوشی است. این شعبه از موزه فرش در سال 1987 میلادی تاسیس شد و در سال 1992 میلادی در طی جنگ های آذربایجان و ارمنستان مورد خطر نابودی قرار گرفت؛ اما کارکنان موزه با تمام وجود از وسایل نفیسش مراقبت کردند و نگذاشتند آسیبی به این اقلام برسد. در نهایت وسایل موزه فرش شوشی به موزه فرش آذربایجان در باکو انتقال یافت.

تاریخچه موزه فرش آذربایجان

در این جا نگاه دقیق تری به سرگذشت این موزه با نیم قرن سابقه می اندازیم:

در تاریخ 13 مارس 1967 میلادی بود که به دستور مقامات ارشد جمهوری سوسیالیستی آذربایجان، ساخت موزه فرش آذربایجان تصویب شد. از آن زمان تا به کنون این موزه در طی دوره های مختلف با عناوین مختلفی شناخته شد. به طور مثال از سال های ابتدایی در 1967 تا 1993 میلادی، این مجموعه به صورت «موزه دولتی فرش و هنرهای کاربردی آذربایجان» عنوان می شد. پس از آن نام موزه تغییر کرد و تا 20 سال بعد عبارت «موزه دولتی فرش و هنرهای کاربردی» بر سر در این ساختمان به چشم می خورد. در نهایت چند سال پیش و از سال 2014 باز هم نام موزه تغییر پیدا کرد و هم اکنون همگان این مجموعه نفیس را با عنوان «موزه فرش آذربایجان» می شناسند. 

همان طور که در بخش آشنایی نیز اشاره کردیم، ایده اصلی راه اندازی چنین موزه ای از سوی لطیف کریموف ارایه شد و به زودی مورد توجه قرار گرفت. کریموف قصد داشت تا مجموعه ای بی نظیر ایجاد شود تا گامی در راستای حفظ فرش های با ارزش آذربایجان برداشته شود. به زودی نمونه های منحصر به فردی از فرش این کشور جمع آوری و نخستین نمایشگاه فرش آذربایجان در ساختمان مسجد جامع باکو افتتاح شد. افراد زیادی در جشن افتتاح موزه حضور پیدا کردند که البته مهم ترین آن ها، حیدر علیف، رییس جمهور آذربایجان بود که از نخستین روزها حمایت ویژه خود را ابراز کرده بود. پس از آن در طی دوره 1970 تا 1980 میلادی، مسوولان موزه بر جمع آوری اشیا بیشتر، همت گماردند و شاهکارهای بسیاری برای تکمیل مجموعه خریداری شد.

در سال 1991 با فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی، ساختمان موزه لنین در باکو به وزارت فرهنگ جمهوری آذربایجان اهدا شد و کمی بعد، موزه فرش آذربایجان در طبقه دوم این ساختمان مستقر شد. در این دوره با بازدید از موزه، 13 اتاق مختلف دیده می شد که فرش هایی از جای جای کشور آذربایجان و آثار هنری بومی را نمایش می دادند. در سال 2007 رییس جمهور وقت، الهام علیف در طی حکمی دستور داد تا ساختمان جدیدتر و بزرگتری را برای موزه فرش در نظر بگیرند. طراحی و معماری ساختمان جدید موزه به عهده فرنز جانز (Franz Janz)، معمار اتریشی بود و این پروژه در سال 2014 تکمیل شد. در نهایت در همین سال ساختمان جدید موزه فرش به دست رییس جمهور افتتاح شد. در این زمان موزه فرش بیش از هر زمان دیگری اشیا مختلف و خارق العاده را در خود جای داده بود.

موزه فرش آذربایجان از بدو تولد تا به کنون، مدیران فرهیخته و هنرمندی داشت که هر یک در زمینه کاری خود ممتاز بودند. همین موضوع باعث شد تا موزه فرش آذربایجان در عمر 50 ساله خود، میزبان شایسته ای برای تحقیقات و علمی و فرهنگی بوده و برگزار کننده رویدادها و نمایشگاه های متنوعی باشد. 

برنامه های آموزشی در موزه فرش آذربایجان

در موزه فرش آذربایجان مجموعه ای از برنامه های آموزشی و هیجان انگیز برای بچه ها ترتیب داده اند تا این موجودات کوچک در فضایی دوست داشتنی بیشتر با این محیط فرهنگی اخت شوند. این برنامه ها عبارت اند از:

• خودت رنگ کن (4 تا 12 سال): در این بخش نقشه های بی رنگ فرش را در اختیار کودکان قرار می دهند و از آن ها می خواهند مطابق با ذوق و سلیقه خود طرح ها را رنگ آمیزی کنند. قسمت جالب آن جاست که در حین رنگ آمیزی، به بچه ها اطلاعات جالبی درباره طرح ها می دهند. 
• فرزند نسل (10 تا 16 سال): در این برنامه بچه ها یکی از عکس های موجود در نمایشگاه را انتخاب می کنند و سپس با استفاده از کتاب های موجود در کتابخانه، گردش در موزه و با کمک دستیاران موزه به جمع آوری اطلاعات درباره فرش موردنظر مشغول می شوند. در انتهای تحقیق، هر فرد فرصتی 3 دقیقه ای دارد تا درباره اطلاعات به دست آورده ارایه ای داشته باشد. در انتها به بهترین ارایه از سوی داوران جایزه ای اهدا می شود.
• پازل فرش (8 تا 15 سال): این بخش هیجان انگیز در واقع پازلی بزرگ است که بچه ها باید در گروه هایی 5 نفره برای حل کردنش اقدام کنند. 
• فرش خودت را بباف (7 تا 13 سال): در این برنامه جالب، بچه ها با استفاده از نمایشگرهای بزرگ و تجهیزات کامپیوتری، طرح های مختلف فرش را می بینند و سپس با استفاده از آن ها طرحی برای فرش خودشان طراحی می کنند. 
• فرش بافی (9 تا 16 سال): در این برنامه جذاب به بچه ها فرصت آن را می دهند تا با اصول بافت فرش آشنا شوند و حتا خودشان پشت دار قالی بنشینند و فرش ببافند. 

کلاس های آموزشی موزه فرش آذربایجان

علاوه بر برنامه های رایگان موزه، مجموعه ای از کلاس های آموزشی در این مجموعه فرهنگی برگزار می شود. در صورتی که از ساکنان شهر باکو هستید، می توانید روی این کلاس ها برای کودکان‌تان حساب باز کنید. این کلاس های هنری عبارت اند از:

• فرش بافی: 8 جلسه 90 دقیقه ای با هزینه 50 منات آذربایجان (1,279,659 تومان)
• گلدوزی: 8 جلسه 90 دقیقه ای با هزینه 50 منات آذربایجان (1,279,659 تومان)
• تئاتر: روزهای یکشنبه و چهارشنبه ساعت 14:00 تا 16:00
• نقاشی: 8 جلسه 90 دقیقه ای با هزینه 50 منات آذربایجان (1,279,659 تومان)
• ساخت زیورآلات: 8 منات آذربایجان (204,745 تومان)
• عروسک سازی: 25 منات آذربایجان (639,829 تومان)
• ساخت کاردستی: 8 منات آذربایجان (204,745 تومان)
• نقاشی روی بشقاب: 8 منات آذربایجان (204,745 تومان)

نمایشگاه و رویدادها در موزه فرش باکو

موزه فرش آذربایجان از دیرباز میزبان رویدادها، نمایشگاه ها، کنفرانس ها و سمپوزیوم های بین المللی مختلفی بوده است. جالب که بدانید این موزه در طی نیم قرن بیش از 30 نمایشگاه از آثار منحصر به فرد خود را در کشورهای مختلف دنیا برپا کرده است. همچنین سابقه میزبانی دو سمپوزیوم بین المللی با عناوین «هنر فرش بافی آذربایجان» و «فرش آذربایجان و هنر کاربردی» را در کارنامه خود دارد. 

برای اطلاع از جدیدترین نمایشگاه های این مجموعه اینجا را ببینید. 

امکانات موزه فرش آذربایجان

در موزه فرش آذربایجان امکانات مختلفی از آتلیه عکاسی تا سالن های مختلفی جهت برگزاری مراسم و رویدادها وجود دارد:

• کتابخانه: کتابخانه موزه فرش آذربایجان کتاب های شاخصی در زمینه های علم و فرهنگ، فلسفه، داستان، هنر، سیاست و تاریخ دارد.
• لابی موزه برای برگزاری نمایشگاه و رویدادها: این سالن در حدود 600 متر مربع وسعت دارد.
• سالن نمایشگاه و رویدادها: این سالن که وسعتی برابر با 240 متر مربع دارد و برای برگزاری نمایشگاه های تخصصی و هنری بسیاری مناسب است؛ چرا که سالن نمایشگاه ها از تجهیزات تصویری، ایمنی و نورپردازی خوبی برخوردار است. 
• سالن کنفرانس طبقه اول: در طبقه اول موزه سالنی با وسعت 75 متر مربع وجود دارد که حدود 60 تا 70 نفر را در خود جای می دهد. این سالن به پروژکتور و وای‌فای مجهز است.
• سالن نمایشگاه و رویدادها طبقه سوم: وسعت این سالن برابر با 500 متر مربع است و فضای مناسبی برای برگزاری نمایشگاه های بزرگ محسوب می شود.
• سالن کنفرانس طبقه سوم: این سالن با گنجایش 46 نفری خود به پروژکتور مجهز است.
• میز بوفه: اگر به دنبال آن هستید تا در حین برگزاری نمایشگاه یا رویدادِ خود از مهمانان پذیرایی کنید، میز بوفه موزه انتخاب خوبی است. بر روی این میز انواعی از پیراشکی ها، شیرینی های بومی کشور، دسر و نوشیدنی های سرد و گرم قرار می دهند. در صورتی که تمایل داشتید، امکان آن را دارید تا منوی روی میز را تغییر بدهید. 
• عکاسی با لباس محلی: در موزه فرش آذربایجان به سراغ بخش آتلیه بروید، لباس های رنگارنگ و محلی این دیار را به تن کنید و عکسی به یادگار بگیرید. 
• خرید عکس: در صورتی که با بازدید از موزه فرش، عکسی توجه شما را جلب کرد و دل تان خواست آن را با کیفیت بالا داشته باشید، می توانید از این لینک برای سفارش آن اقدام کنید.
• فروشگاه آنلاین: در موزه فرش آذربایجان، فروشگاه آنلاینی وجود دارد که امکان خرید اینترنتی از فرش های جذاب موزه را برای شما مهیا می کند. برای اطلاعات بیشتر از کالاها و قیمت ها، اینجا را ببینید. 

آدرس: جمهوری آذربایجان، باکو، بلوار باکو، خیابان میکاییل اوسینوف 28، موزه فرش آذربایجان

Address: Mikayil Useynov, 28 | The Seaside Boulevard, Baku 1001, Azerbaijan

در صورتی که مایلید تا با حمل و نقل عمومی باکو و هزینه های آن آشنا شوید، خواندن مطلب زیر را از دست ندهید.

ورود به صفحه راهنمای حمل و نقل عمومی باکو

دیدنی های اطراف موزه فرش آذربایجان

• ونیز کوچک | Mini-Venice:  فاصله 400 متر
• مرکز خرید پارک بولوار | Park Bulvar Mall: فاصله 2.2 کیلومتر
• قلعه دختر باکو | Qız Qalası: فاصله 2.7 کیلومتر
• برج های شعله باکو | Flame Towers: فاصله 3 کیلومتر
• مرکز تاریخی شهر باکو | Icherisheher: فاصله 3.5 کیلومتر

ورود به صفحه اختصاصی راهنمای جامع باکو

برای دیدن ویدیویی جالب از موزه فرش آذربایجان همراه کارناوال باشید:

مختصری درباره لطیف کریموف | هنرمند شهیر آذری

همان طور که تا به حال بارها به نام این هنرمند شهیر اشاره شد، لطیف کریموف یکی از برجسته ترین دانشمدان، هنرمندان و فرش بافان آذربایجان است که ایده ساخت موزه فرش را ارایه داد. در این جا نگاهی به زندگی پربار این مرد می اندازیم:

کریموف در سال 1906 در شهر شوشی آذربایجان و در خانواده ای هنرمند متولد شد. پدر او مشهدی حسین از طریق ساخت و فروش کلاه کسب درآمد می کرد و مادرش نیز از فرش بافان مشهور کاراباخ بود. لطیف کریموف هنوز شش سال داشت که به همراه خانواده به ایران و مشهد مهاجرت کردند. او در این شهر استعدادهای نقاشی اش را پرورش داد و دوره های خوشنویسی را گذراند. در نهایت پس از اتمام دوره تحصیل وارد کارگاه فرش بافی شد و به عنوان دستیار میرزا اکبر حسین زاده چیزها یاد گرفت. پس از چندی لطیف به عنوان یکی از مربیان کارگاه فعالیت خود را آغاز کرد و در نهایت به صورت هنرمندی مستقل مشغول شد. لطیف کریموف 23 ساله بود که به کشور آذربایجان بازگشت و این بار در مجموعه آذرخاچلا مشغول به کار شد. پس از مدت کوتاهی، او فعالیت های هنری خود را با برگزاری کارگاه ها و ورکشاپ های هنری مختلف آغاز کرد و در طی سال ها دستاوردهای بسیاری داشت. از آن جمله می توان به مسوولیتش به عنوان مدیر دپارتمان هنرهای کاربردی و تزیینی در انستیتوی هنر و معماری آکادمی ملی علوم آذربایجان اشاره کرد. او در سال 1950 دکترای هنر خود را با تِزی درباره تزیینات فرش آذربایجان دریافت کرد و جوایز بسیاری را به خود اختصاص داد. 

این هنرمند مردمی تا پایان عمرش نه تنها در نزد مسوولان دولتی آذربایجان که پیش مردم این کشور نیز از احترام بسیاری برخوردار بود. لطیف کریموف در سال 1992 چشم از جهان فرو بست اما یادش برای همیشه در موزه فرش آذربایجان زنده است.

شعبه موزه فرش آذربایجان در شوشی

وزارت فرهنگ در جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی، در سال 1985 میلادی تصمیم گرفت تا شعبه ای از موزه فرش آذربایجان را در شهر شوشی این کشور تاسیس کند. به این ترتیب فرصتی برای مطالعه، تحقیق و حفاظت از هنر باستانی فرش بافی کاراباخ ایجاد شد. این موزه در شهر شوشی کار خود را در سال 1987 میلادی آغاز کرد و در عمارتی قرن هجدهمی استقرار یافت. 

در این موزه مجموعه ای از فرش های کرکی، فرش های بدون کرک و دو رو و نمایشگاهی از زیورآلات و کارهای هنری به نمایش درآمدند؛ اما سرنوشت متفاوتی در انتظار موزه فرش شوشی قرار داشت؛ چرا که درگیری های نظامی دو کشور ارمنستان و آذربایجان باعث شد تا اقلام موزه تخلیه شده و از این ساختمان به صندوق اصلی موزه منتقل شوند. در واقع امروزه موزه فرشی در شهر شوشی وجود ندارد و اشیای آن درون موزه اصلی فرش آذربایجان در باکو هستند. 

سخن آخر

با هم به بلوار معروف باکو در کنار دریای کاسپین رفتیم و از یکی از معروف ترین جاذبه های پایتخت آذربایجان دیدن کردیم. در طی این بازدید، گردش در تک تک طبقات را از قلم نینداختیم، فرش های نفیس و مجموعه های زیورآلات، ظروف مسی و شیشه ای و ... را از نزدیک بازدید کردیم و در انتها دقایقی را در میان برنامه های جذاب و آموزشی موزه گذراندیم.

نظر شما درباره موزه فرش آذربایجان چه بود؟

تا به حال از این موزه دیدن کرده اید؟

دیدگاه ها و خاطرات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید و بگویید این بار به سراغ معرفی کدام یک از جاذبه های باکو برویم.