خانه عباسیان کاشان | شاهکار معماری ایران

بار دیگر با کارناوال قدم در جاذبه‌ای تاریخی می‌گذاریم که اعجاز معماری ایرانی به شمار می‌آید. خانه عباسیان کاشان جایی است که با فضای خاصش حسابی سرگرمتان خواهد کرد؛ عکس خانه عباسیان کاشان گویای معماری و فضای زیبای آن است. برای دانستن اینکه خانه عباسیان کاشان کجاست؟ چه قسمت‌ها و امکاناتی دارد، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

چرا خانه تاریخی عباسیان؟

• خانه تاریخی عباسیان به‌عنوان نامزد دريافت جايزه زيباترين بنای مسكونی ايرانی – اسلامی در نظر گرفته شده است.
• یکی از جاذبه های تاریخی کاشان که با عنوان شاهکار معماری ایران از آن یاد می‌شود.
•  از دیدنی های کاشان است که با داشتن یک رستوران سنتی و فضای دلنشین می‌تواند جلوه‌ای متفاوت به سفر شما بدهد و ساعات خوشی را برایتان به ارمغان بیاورد.
• خانه عباسیان کاشان در نزدیکی جاذبه‌های تاریخی دیگری قرار دارد.
• این خانه تاریخی منحصربه‌فرد با همه چشم‌اندازهای زیبایش تاکنون محل ساخت چندین مجموعه تلویزیونی و فیلم سینمایی مانند سريال‌های مسافر ری (زندگی حضرت شاه عبدالعظیم)، ملاصدرا، خانه‌ای در تاريكی (ماه تابان) و جابر بن حیان بوده است.

آشنایی با خانه عباسیان | زیباترین بنای مسکونی ایران

مجموعه تاریخی عباسیان بین سال‌های ۱۲۴۵ تا ۱۲۴۸ هجری قمری همزمان با دوره قاجار به درخواست حاج محمد ابراهیم تاجر كاشی، پدربزرگ آیت‌الله سید محمد علوی بروجرودی معروف به «سید باغ»، که از تاجران معروف چینی و بلور در کاشان بود ساخته شد. متاسفانه هیچ اطلاعاتی از معمار این مجموعه در دسترس نیست اما شواهد نشان می‌دهند که ساخت این بنا  ۲۰ سال به طول انجامیده است. این مجموعه وسعتی بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع و زیربنایی در حدود ۷۰۰۰ متر مربع دارد و شامل ۵ طبقه و ۵ حیاط می‌شود.

جلوه‌هایی از معماری اصیل ایرانی-اسلامی در طرح‌های بدیع و نقش‌های گچ‌بری و انواع تزیینات این خانه، دیده می‌شود و این زیبایی به حدی چشم‌نواز است که طبق نظر كارشناسان، این مجموعه را به‌عنوان نامزد دریافت جایزه زیباترین بنای مسكونی ایرانی-اسلامی در نظر گرفته‌اند. بد نیست بدانید این خانه تاریخی منحصربه‌فرد با همه چشم‌انداز‌های زیبایش تاکنون محل ساخت چندین مجموعه تلویزیونی و فیلم سینمایی نیز بوده است.

هیات امنای احیا و مرمت بافت تاریخی كاشان، خانه تاریخی عباسیان را در سال ۱۳۷۴ خورشیدی خریداری و مرمت کردند. امروزه بخشی از این مجموعه زیبا به بنیاد سهراب سپهری، نقاش و شاعر نامدار معاصر تعلق گرفته است و کل عمارت نیز تحت پوشش سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان قرار دارد. بازدید این مجموعه به عموم مردم علاقه‌مند به آشنایی با بناهای تاریخی، فعالان، دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به رشته‌های گردشگری، معماری، مرمت، تاریخ و عکاسی توصیه می‌شود. توجه داشته باشید سالمندان و ناتوانان جسمی در بالا رفتن از پله‌های بنا ممکن است دچار مشکل شوند.

ثبت ملی: این خانه در سال ۱۳۷۷ خورشیدی با شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید.

معماری خانه عباسیان 

در اینجا به نکات مهم در مورد معماری خانه عباسیان اشاره می‌کنیم:

استفاده از سبک گودال باغچه

سبک معماری در خانه عباسیان، "گودال باغچه" نام دارد. در این سبک معماری، بنا پایین‌تر از سطح کوچه ساخته می‌شود و اصطلاحا گود است. دلیل این‌کار این است که:

•  خانه به آب قنات دسترسی داشته باشد و فشار آب مورد نیاز برای جریان داشتن تامین شود. 
•  ساختمان در برابر گرمای تابستان و سرمای زمستان عایق باشد.
•  از خاک گودبرداری برای تامین مصالح استفاده شود. خشت خام را همزمان با عملیات گودبرداری در کوره‌های آجرپزی که در مجاور مجموعه ایجاد شده بود، می‌پختند. به این وسیله در زمان و هزینه‌ها صرفه‌جویی شده و به دلیل همگونی جنسِ مصالح با خاک زمین‌های مجاور، استحکام بنا نیز حفظ می‌شده است.

قرینه سازی و فضاهای فصلی

قرینه‌سازی در این بنا کاملا رعایت شده و اگر خطی فرضی در وسط هر یک از اضلاع خانه رسم شود دو قسمت ایجاد شده کاملا قرینه هم خواهد بود. بنا قسمت‌های زمستانه و تابستانه دارد و تنوع فصلی در آن به‌وضوح دیده می‌شود. بنابراین در هر فصلی از سال قسمت‌هایی از بنا مورد استفاده قرار می‌گرفتند که مخصوص فصل و متناسب با همان آب‌وهوا بودند.

 معماری درونگرا و اسلامی

ظاهر بی‌آلایش و درون با شکوه و زیبای بنا خبر از معماری درون‌گرا در ساخت آن می‌دهد. شهر کاشان از دیرباز به دارالمومنین شهرت دارد پس مسائل مذهبی در سراسر خانه رعایت شده است. کاربرد معماری محجبه (نقاب‌دار)، مثل آنچه که در سایر بناهای دوره قاجار وجود دارد، در ساخت بنا به‌خوبی مشاهده می‌شود. از تقسیم بنا به دو بخش اندرونی و بیرونی گرفته تا وجود اتاق‌های تودرتو و متعدد، جدایی محل سکونت آقایان و خانم‌ها در تالارها، وجود دیوار حجاب در اطراف فضای بام برای گرفتن دید همسایه به داخل بنا و موارد دیگر همه نشان از این نوع معماری دارد. بر روی در این خانه هم مثل خانه‌های قدیم دو کوبه با صداهایی متفاوت نصب شده است تا اهالی خانه از روی صدای کوبه‌ها تشخیص دهند که مهمان آن‌ها آقاست یا خانم.

پلان خانه عباسیان

تزیینات خانه عباسیان

خانه‌ عباسیان به لحاظ معماری، طرحی بسیار قوی و غنی دارد و در آن از تزیینات گچ‌بری و نقاشی و تزیینات معماری اسلامی استفاده شده است که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رسمی‌بندی: روشی که تکامل‌یافته گوشه‌سازی است و با استفاده از آن چهار طاقی را به چشمه تبدیل می‌کنند. به‌عبارت دیگر در رسمی‌بندی با استفاده از قالب واحد، طاق‌هایی را در فواصل چهار طاق اصلی ایجاد می‌کنند تا در نتیجه، شکل مربع به هشت ضلعی تبدیل شود.
• کاربندی: یکی از تزیینات معماری سنتی است که به انواع طاق‌سازی‌ تزیینی نیز اطلاق می‌شود. در این تزیین، باریکه‌ طاق‌های مُوَربی را می‌بینیم که با یکدیگر تلاقی دارند و از تقاطع آن‌ها برای ایجاد طاق استفاده می‌شود.
• مقرنس: یکی از عناصر تزیینی معماری و پرکاربرد در زیباسازی بناهای ایرانی همچون مساجد و آرامگاه‌هاست. مقرنس‌ها طبقاتی روی‌‌هم ساخته شده‌اند که برای آرایش بناها یا برای تبدیل از یک شکل هندسی به شکل هندسی دیگر به‌کار می‌روند. مقرنس‌ها در ساخت گنبدها استفاده می‌شدند؛ اما کم‌کم بیشتر برای تزیین به‌کار رفتند.
• یزدی بندی: به نوع خاصی از نحوه کاربندی زیر گنبد گفته می‌شود که حالتی است بین رسمی‌بندی و مقرنس؛ معمولا پوشش قوسی شکل ورودی‌ها از این هنر بهره برده‌اند.
• قطاربندی: مقرنسی است كه در یک خط مستقیم پیاده شود؛ مانند مقرنس بین طاق و دیوار‌های یک اتاق. قطاربندی به‌‌صورت نواری از تزیینات اصلی ایرانی است که برای رخ‌ بام‌ها از آن استفاده می‌شود.
• مشبک کاری: هنری که به‌وسیله آن طرحی را بر روی سطح چوبی، فلزی و یا مواد دیگر به‌صورت پنجره‌ای در می‌آورند.

بخش های مختلف خانه عباسیان

وقت آن است که قدم به درون این ساختمان تماشایی بگذاریم و ببینیم در درون آن چه می‌گذرد.

ورودی و هشتی ها

یک سطح شیب‌دار، مسیرِ ورودی به مجموعه عباسیان را تشکیل می‌دهد. در این مسیر تغییر ارتفاع آهسته صورت می‌گیرد و شما ناخواسته از سطح کوچه به‌سمت پایین هدایت می‌شوید. این مسیر به یک هشتی زیبا و مسقف می‌رسد كه ديد مستقيم از داخل كوچه به داخل بنا را از بین می‌برد تا حجاب بنا حفظ شود. هشتی فضایی سرپوشیده متصل به کوچه و حیاط خانه است که بعد از ورودی خانه قرار دارد و به اشکال مختلف ساخته می‌شود. هشتی مسیر ورودی را به دو یا چند جهت تقسیم و قسمتی از حریم خانه‌ را حفظ می‌کند. سکوهای کناری این هشتی مسقف محل خوبی برای رفع خستگی افراد بیرون بنا است. اولین هشتی خانه عباسیان دو راه خروج دارد که یکی به بخش خدمه و دیگری به درون بنا می‌رسد.

اگر راه ورود به بنا را در پیش بگیریم بعد از عبور از درِ اصلی به یک هشتی کوچکتر می‌رسیم که راهی برای ورود به حیاط حوض‌خانه و راهی برای ورود به داخل بنا دارد. برای ورود به بنا باید از دالان شیب‌دار و پر پیچ‌وخمی‌ که برای از بین بردن دید مستقیم به داخل بنا تعبیه شده و موسوم به دالان حجاب است، بگذریم تا به هشتی روباز بزرگی برسیم.

فضای هشتی بزرگ مجموعه، مزین به دیواره‌های حجاب است. این هشتی بزرگ علاوه بر نقش ورودی بنا به‌عنوان اصطبل موقت برای افرادی که قصد ورود به مجموعه را نداشته‌اند نیز استفاده می‌شده است. این قسمت برای سهولت رفت‌وآمد چهارپایان دارای پله‌های با ارتفاع کم است و قسمتی نیز برای محل علوفه حیوانات در آن وجود دارد. هشتی با سه در جداگانه به قسمت‌های بیرونی، اندرونی و طبقات پایین در بنا راه پیدا می‌کند که در ادامه به هریک از آن‌ها می‌پردازیم. در اینجا خوب است بدانید که این خانه دارای دو بخش درونی مخصوص محارم خانه و بیرونی برای اسکان موقت مهمانان بوده است.

بخش بیرونی خانه عباسیان

بخش بیرونی خانه برای اسکان موقت کاربرد داشته و در دو قسمت طراحی شده است: طبقات بالا و طبقات پایین

طبقات بالای بخش بیرونی

در طبقات بالای بخش بیرونی، اتاق‌ها و قسمت‌هایی برای اقامت ميهمانان تجاری، مسافران و اقوام وجود دارد قسمتی هم به اتاق‌های کار صاحب‌خانه اختصاص یافته است. اتاق‌ها و فضاهای این قسمت عبارت‌اند از:

اتاق آينه

این اتاق که در واقع قسمت شاه‌نشین و مجلل‌ترین بخش مجموعه است تزیینات بسیار زیبایی را در خود جای داده و گچ‌بری‌ها، آیینه کاری‌ها، درها و پنجره‌های رنگین و پنجره‌های گچی نازک فضای خاصی را در آن به وجود آورده است. در سقف این اتاق، آینه‌کاری‌هایی به‌شکل ماه، ستاره و شمسه مرکزی (نقش خورشید مانند) وجود دارد. با روشن شدن چراغی کوچک و انعکاس نور در منشورهای شیشه‌ای که به‌وسیله نخ‌های ابریشمی معلق شده‌اند، تصویر آسمان زیبای کویر را در سقف بازسازی می‌کنند. همچنین تامین روشنایی اتاق نیز با این انعکاس نور به‌راحتی صورت می‌گرفته است.

این اتاق همانند بسیاری بناهای دیگر مزین به درهای اُرُسی است که قسمت‌های بالایی آن‌ها دو جداره‌اند. پنجره‌های مشبک گچی نیز در این درها به چشم می‌خورند و حرکت درها نیز به‌صورت عمودی است. زیبایی‌های چشمگیر این اتاق باعث شده بود تا در آن زمان مهمانی‌های خاص و مراسم عقد و عروسی در آن برگزار شود و این اتاق به اتاق عروسی شهرت یابد.

سرپوشیده بزرگ

سرپوشیده بزرگ، بنایی دو طبقه در مجموعه است که محل برگزاری مراسم مذهبی، جشن‌ها و عزاداری‌ها و معادل سالن‌های اجتماعات و اتاق‌های کنفرانس امروزی است. طبقه اول به آقایان و طبقه دوم به خانم‌ها اختصاص داشته است. این قسمت وسیع تزیینات کمی دارد و تهویه هوای آن توسط بادگیر صورت می‌گیرد. تامین نور این بخش توسط کلاه‌فرنگی بوده است. کلاه‌فرنگی سقف ویژه‌ای است که پنجره‌هایی به‌نام پنجره موشی دارد و نور را از خود عبور می‌دهد و به‌دلیل شباهت آن به کلاه سربازان فرنگی دوره قاجار به این نام خوانده می‌شود.

ايوان بهاره

این ایوان در فصول معتدل سال مورد استفاده ساکنان بوده و نکته جالب آن این است که اگر با خط فرضی آن را به دو قسمت تقسیم کنیم، هر دو طرف کاملا قرینه یکدیگرند. در سمت چپ ایوان، اتاق‌های متصل به سرپوشیده بزرگ و در سمت راست زمین همسایه قرار دارد. این مساله باعث به وجود آمدن قناصی در زمین شده اما به‌کارگیری هوشمندانه قرینه‌سازی توسط معمار در این قسمت، نواقص را از چشم‌ها پنهان کرده است.

اتاق‌های آينه

اتاق‌های کوچکی در این بخش وجود دارند که مستقیما به بیرون خانه راه دارند و احتمالا محل کار صاحب‌خانه بوده‌اند. وجه تسمیه آن‌ها به‌دلیل وجود آینه در آن‌ها نیست بلکه با ایستادن در مقابل یکی از درها و توجه به درهای دیگر، تکرار چهارچوب درها مانند تصویری در آینه‌های موازی، جلب توجه می‌کند و این منظره جالب این اتاق‌ها را به اتاق‌های آینه معروف کرده است. در قسمت پایین همه درها تخته‌ای به نام «جناب در» وجود دارد که برای جلوگیری از ورود گردوخاک و حشرات موذی مانند عقرب به داخل اتاق به‌کاررفته‌اند. همچنین این قسمت هشداری برای درآوردن کفش است و ترکیب آن با ارتفاع کم درها موجب خم شدن سر فرد و ادای احترام نیز می‌شود.

سرپوشيده کوچک

این قسمت در میان اندرونی و بیرونی واقع شده و همانند سرپوشیده بزرگ است اما ابعاد کوچکتر و تزیینات بیشتری دارد. ساکنان برای برگزاری مراسم خصوصی‌تر از آن استفاده می‌کرده‌اند. به‌کارگیری رنگ‌های تیره و روشن بر زیبایی این قسمت افزوده و منظره جالبی را ایجاد کرده است. برای تامین روشنایی، حلقه‌هایی در سراسر آن وجود دارد که برای آویزان کردن وسایل روشنایی کاربرد داشته‌اند.

اتاق مركزی

این اتاق در مرکز بنا و به‌عنوان قلب آن، بر بخش بیرونی و درونی تسلط و دید دارد. این قسمت تنها مورد استفاده صاحب‌خانه بوده و تزییناتی از قبیل گچ‌بری‌های زیبا، درهای ارسی و پنجره‌های مشبک گچی در آن به‌کاررفته است. پنجره‌های مشبک گچی دارای ظرافت خاصی‌اند بدنه آن‌ها از گچ تقویت شده تشکیل شده و تزیین قسمت درونی آن‌ها با شیشه‌های رنگی نشانی از معماری درون‌گرا در بنا است. شومینه‌ای که در اتاق وجود دارد مربوط به زمان تفکیک بنا به دو قسمت است و بعدها با تخریب دیوار کاذب، شومینه به‌طور سالم از دیوار جدا شد.

طبقات پایین بخش بیرونی

طبقات پایین بخش بیرونی شامل قسمت زیر است:

 آب‌انبار

به علت جیره‌بندی آب قنات‌ها و عدم دسترسی به آب در کلیه ساعات شبانه روز، آب در آب‌انبارها ذخیره می‌شده است. آب‌انبار مجهز به چرخ چاه است که آب را در مخزن ذخیره می‌کند. این آب پس از تصفیه با روش‌های فیزیکی و شیمیایی و گذر از تست سالم بودن مصرف می‌شده است. از ویژگی‌های قابل توجه آب‌انبار می‌توان به وجود عایق‌بندی و سیستم خنک‌سازی اشاره کرد.

بخش اندرونی خانه عباسیان

زندگی روزمره خانواده در بخش اندرونی سپری می‌شده و توسط درها و راه‌های مخصوص از سایر قسمت‌ها جدا شده است. این بخش متعلق به محارم خانواده بوده و نامحرمان و مهمانان به آن دسترسی نداشته‌اند. بخش اندرونی نیز مانند بخش بیرونی دارای طبقات بالا و طبقات پایین است. 

طبقات بالای بخش اندرونی

طبقات بالای اندرونی شامل قسمت‌های زیر است:

اتاق شاه‌نشين

بخش اندرونی مانند بخش بیرونی دارای یک شاه‌نشین است. در سقف شاه‌نشین از هنر آینه‌کاری و طرح‌های شمسه و ستاره استفاده شده است که برخی از قطعات آینه‌ها اصیل‌اند. یک شومینه بسیار زیبا در این اتاق به چشم می‌خورد که اطراف آن با استفاده از آب‌طلاکاری و رنگ‌های طبیعی تزیین شده است. قسمت بالای شومینه به‌منظور خروج دود دو جداره بود و سوراخ هایی برای تزریق هوا و کمک به سوختن بهتر در آن وجود دارد.

دريچه راه مخفی

در یکی از اتاق‌ها یک دریچه با تعدادی پله وجود دارد. این پله‌ها به‌عنوان راه فرار یا راه مخفی، به خانه‌ها و محله‌های اطراف ختم می‌شده‌اند و یکی از کاربردهای آن برای خانم‌ها، رفت‌وآمد به حمام عمومی بوده است.

اتاقک مخفی

در اتاق دیگری در بخش اندرونی، دریچه‌ای وجود دارد که به یک اتاقک کوچک و تاریک متصل است. گمان می‌رود که این محل برای نگهداری اشیای گران قیمت کاربرد داشته است. هوشمندی معمار در اینجا هم قابل توجه است؛ قرار دادن مکان‌های مخفی در طبقات بالا بسیار گمراه‌ کننده به نظر می‌رسد زیرا همه افراد، در طبقات پایین به جستجوی مکان‌های مخفی می‌پردازند.

طبقات پایین بخش اندرونی

در طبقات پایین بخش اندرونی قسمت‌های زیر وجود دارد:

سرويس‌های بهداشتی قدیمی

در معماری قدیم، سرویس‌های بهداشتی در پشت راه‌پله‌های طبقات ساخته می‌شدند زیرا در این قسمت‌ها رفت‌وآمد کم است، دید مستقیم وجود ندارد و بوی بد کسی را آزار نمی‌دهد. این قسمت باید حداقل ۷ قدم از اتاق‌ها فاصله داشته باشد و دلیل آن هم یک مساله شرعی است که می‌گوید پای نجس با هفت قدم راه رفتن روی زمين پاک می‌شود. در اندرونی خانه عباسیان سرویس بهداشتی در پشت راه‌پله ابتدایی قرار دارد و از کانال آبی در کنار آن بهره می‌برد.

سردر راه پله بخش اندرونی

این سردر مزین به نقوش شمعدان‌های بلورين گچ‌بری شده است كه اشاره به شغل صاحب اوليه بنا دارد. این مساله در گذشته بسیار مرسوم بوده است مانند طرح فرش در خانه طباطبايی‌ها که تاجر فرش بوده‌اند و طرح سماور و ساعت در خانه بروجردی‌ها که شغلی مرتبط با این وسایل داشته‌اند.

حوضخانه

تعدیل دما و خنک کردن هوای خانه از دغدغه‌های معماران در مناطق کویری بوده و حوض‌خانه یکی از تمهیداتی است که به این منظور کاربرد داشته است. به‌دلیل وجود حوض‌ها و نهرهای آب، كانال‌های گردش آب از اطراف اتاق‌ها، كانال‌های متصل به بادگير و مسائل خاص معماری، در حوض‌خانه هوای مطبوعی جریان می‌یابد كه خنكی آن در مقايسه با ساير قسمت‌های بنا كاملا محسوس است؛ این قسمت یک حیاط ویژه دو طبقه که راه به ورودی اصلی خانه بوده نیز دارد.

حوض‌خانه محلی برای خنک شدن اهل خانه در فصول گرم سال بوده است. نورگير مركزی باعث تامين روشنايی آن می‌شود و در سراسر آن اتاق‌های مخصوصی وجود دارد. آب قنات پس از ورود به حوض‌خانه به‌سوی یکی از اتاق‌ها که حوض کوچکی دارد می‌رود. با جریان یافتن آب در کانال‌هایی که در دو سوی این اتاق قرار دارد، هوا خنک می‌شود. با توجه به اینکه هرگونه نشتی باعث تخریب پایه بنا و طبقات بالا می‌شود، روش دقیق عایق‌بندی این کانال‌ها خبر از دقت عمل و شجاعت معمار می‌دهد. رد پای درهای ارسی در اینجا هم مشاهده می‌شود. درها و پنجره‌هایی که بدون چسب و میخ با هنر گره چینی آراسته شده‌ند اوج هنر ایرانیان را به نمایش می‌گذارند.

چاه آب

به‌منظور تامین آب ساکنان، علاوه بر قنات از چاه نیز استفاده می‌شده است. دو حلقه چاه عمیق در بنا وجود دارد که یکی برای ذخیره آب و دیگری برای تامین آب مورد نیاز حوض‌ها، باغچه‌ها و سایر قسمت‌ها کاربرد داشته است. این چاه‌ها چرخ مخصوصی داشته‌اند که دارای ۲ سطل بوده و در خلاف جهت یکدیگر حرکت می‌کرده‌اند. آب اين چاه‌های عميق پس از استخراج توسط چرخ‌های مخصوص و نیروی انسانی، در حوضچه کناری می‌ریخته و سپس توسط کانال‌ها در سیستم آب‌رسانی بنا جاری می‌شده است.

حیاط باغ

حیاط بسیار زیبایی در مجموعه وجود دارد که با حوض‌های آب و درختان سرسبز خود، محیط دلگشا و مفرحی را برای ساکنان ایجاد می‌کرده است؛ اما این حیاط به‌دلیل عدم اتمام مرمت قابل بازدید نیست. حیاط اندرونی، حوض‌خانه و باغ از مجموعه حیاط‌های پنج‌گانه در سهم الارث آیت الله سید محمد علوی بروجردی، از علمای مشهور و برجسته معاصر كاشان که فرزند صاحب اولیه بناست، محسوب می‌شود. وی تصمیم می‌گیرد از حیاط حوض‌خانه به عنوان مكتب‌خانه و محل تدریس استفاده کند و حیاط باغ را محل اقامه نماز جماعت خویش قرار دهد. به همین علت در بین اهالی شهر به سید باغ یا آسید محمد باغ معروف و ملقب می‌شود.

سرداب بزرگ

سرداب محلی خنک در خانه است که به‌دلیل معماری خاص، اختلاف سطح زياد با كوچه، بادگيرها، كانال‌های عبور آب از زير سطوح و نيز پس‌سرداب‌های كناری، هوای بسیار مطبوعی دارد. پس‌سرداب‌ها، به صورت اتاقک‌های کوچکی در داخل خاک و به‌وسیله نوک تیشه حفر می‌شوند و خنكی زياد، آن‌ها را به محل خوبی برای نگهداری غذاهای فاسدشدنی تبدیل می‌کند. از سرداب برای خواب بعد از صرف ناهار و خنک شدن استفاده می‌کردند.

رخت‌شوی‌خانه

محلی برای شستشوی لباس‌ها و پارچه‌های کثیف بوده و حوض آب و کانال‌های ورود و خروج آب در آن وجود داشته است.

عبادتگاه

در کنار همه امکاناتی که در این بنا پیش‌بینی شده است، نوعی مسجد هم وجود دارد. پس‌سردابی که در میان اندرونی و بیرونی قرار گرفته با مزین شدن به گچ‌بری اسمای مقدسه، ادعيه و آيات قرآن به یک عبادتگاه و خلوتگاه خصوصی تبدیل شده است. در گوشه‌ای از این عبادتگاه تنها سند موجود در بنا به چشم می‌خورد که با عبارت «سنة ۱۲۵۲» سال اتمام ساخت عبادتگاه را نشان می‌دهد.

بخش خدمه خانه عباسیان

بخش خدمه متعلق به خدمتکاران و مستخدمان بوده و دارای حیاط و راه عبورومرور مستقل است. قسمت‌های مختلف این بخش عبارت‌اند از :

مطبخ

مطبخ عنوان قدیمی آشپزخانه‌های امروزی است و در آن به تهیه غذا و پخت‌وپز می‌‌‌پردازند. برای شستشوی ظروف در داخل مطبخ حوض آبی وجود دارد که مجهز به کانال‌های ورود و خروج آب بوده و ابعاد آن هم برای رعایت حد آب کُر مناسب است. محل‌های نگهداری ظروف، تنور و اجاق‌ها در مطبخ به چشم می‌خورند. برای انتقال دودودَم ناشی از طبخ غذا یک مکنده قوی هوا بالای سر تنور و اجاق‌ها تعبیه شده است که مانند یک هود طبیعی عمل کرده و توسط یک کانال مرتفع به فضای بیرون منتهی می‌شود. نورگیرهایی که به حیاط خدمه راه داشتند روشنایی مطبخ را تامین می‌کردند که امروزه مسدود شده‌اند.

حیاط خدمه

خدمتکاران از این قسمت برای اقامت، استراحت و کار استفاده می‌کردند. این حیاط دارای راهی به مطبخ بوده که امروزه مسدود شده است. حیاط خدمه تنها قسمت مجموعه محسوب می‌شود که تاکنون برای خرید آن توافقی با ورثه صورت نگرفته است و به‌دلیل مسکونی بودن آن، هیچ راه ارتباطی با سایر قسمت‌های مجموعه ندارد.

رستوران خانه عباسیان

 وسوسه صرف غذا در یک خانه تاریخی باعث شده تا مسئولان به فکر راه‌اندازی یک رستوران در خانه تاریخی کاشان بیفتند. شما می‌توانید برای استراحت و میل کردن یک وعده غذایی خوشمزه ساعاتی را در این رستوران سنتی بگذرانید. اینجا اولین سفره‌خانه مجوزدار در کاشان است و تشویق نامه اداره کل میراث فرهنگی در سال های ٩١ و٩۴ را نیز در کارنامه خود دارد.

ساعات کاری: همه روزه از 11:00 تا 24:00

تلفن: 03155245764

امکانات خانه عباسیان

در کنار رستوران و سفره‌خانه، خانه عباسیان امکانات دیگری شامل موارد زیر در مجموعه وجود دارد:

• کافی‌شاپ
• بستنی‌سرا و شربت‌سرا
• فروشگاه عرضه سوغات کاشان
• پارچه‌بافی و قالی‌بافی
• سرویس بهداشتی

نکات مهم در زمان بازدید از خانه عباسیان

• عکاسی و فیلم‌برداری در خانه عباسیان مجاز است.
• دست کودکان خود را به‌هنگام بازدید رها نکنید تا از شما جدا نشوند. بنا بسیار بزرگ و دارای ساختاری تودرتو است و ممکن است کودکان را گم کنید. از سوی دیگر عدم کنترل آن‌ها می‌تواند منجر به برخورد کودکانتان با آثار نمایشی و در نتیجه آسیب به آن‌ها شود.
• به‌هیچ‌وجه بنا و آثار را لمس نکنید. این کار باکتری، رطوبت وتعرق دستان شما را به آثار منتقل می‌کند و به‌مرور منجر به ایجاد برخی ترکیبات آسیب‌رسان در سطح آن‌ها و در نهایت تخریبشان می‌شود.
• در هنگام عکاسی از آثار موزه‌ای از فلاش استفاده نکنید. فلاش، اشعه‌های آسیب‌رسان دارد و به‌مرور زمان بر روی آثار مختلف مانند تابلوهای نقاشی، بافته‌ها، آثار دارای رنگینه و غیره تاثیر بدی می‌گذارد و موجب از بین رفتن آن‌ها می‌شود.
• در هنگام عکاسی به‌ویژه در داخل بنا از مونوپاد استفاده نکنید چرا که احتمال برخورد با دیواره‌ها و آثار را افزایش می‌دهد.
• توقف در مسیر بازدید جهت عکس‌های یادگاری موجب ازدحام جمعیت می‌شود، به‌دلیل مسائل حفاظتی از این‌کار خودداری کنید.
• خوراکی خود را به فضاهای داخلی نبرید.
• در صورت مشاهده هرگونه خسارت و آسیب بازدیدکنندگان به بنا و آثار مانند یادگاری‌نویسی بر روی بنا مسئولان این اثر را آگاه سازید.
• در صورت داشتن هرگونه سوال از راهنمایان کمک بگیرید.

نظرات خارجی ها درباره خانه عباسیان

در این بخش به سایت تریپ ادوایزر می‌رویم و تعدادی از نظرات گردشگران خارجی در مورد خانه تاریخی عباسیان را می‌خوانیم.

گردشگر فرانسوی | زمان بازدید مهر 98

زیبا ولی نه فوق‌العاده

به هنگام بازدید ما نیمی از خانه در حال تعمیر بود. اطلاعاتی در مورد خانه وجود نداشت در حالی که خانه‌های دیگر کاشان اطلاعات خوبی در اختیار بازدیدکننده می‌گذارند.

گردشگر ایتالیایی | زمان بازدید مرداد 98

خیره‌کننده

چیزی که مرا تحت تاثیر قرار داد تعداد زیاد طبقات بود. با وجود این تعداد از طبقات، خانه هم‌سطح دیگر خانه‌های محله تاریخی دیده می‌شد چرا که 6 طبقه آن زیر زمین ساخته شده بود.

گردشگری از هنگ کنگ | زمان بازدید اردیبهشت 98

نه خیلی خاص اما بزرگ

این بنا خیلی خاص نیست اما واقعا وسیع و بزرگ است. از اتاق تابستانه آن خوشم آمد چرا که خنک بود و صندلی‌هایی برای استراحت داشت.

نام‌گذاری خانه عباسیان

نام‌گذاری این خانه قصه جالبی دارد. نکته جالب ۵ حیاط این بنا این است که اگر اشتراکات هر يک از ۵ حیاط را کنار بگذاریم می‌توان گفت که هر یک از آن‌ها دارای معماری منحصربه‌فردند. تمایز در این قسمت‌ها به حدی است که پس از مرگ صاحب اول مجموعه و تقسیم ارث، صاحبان دیگری هر یک از ۵ قسمت را به‌صورت جداگانه می‌خرند و بعدها از یکی بودن این قسمت‌ها تعجب و اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. پس از تفکيک، بخش بيرونی به نام عباسيان، بخش اندرونی به‌نام مسعودی فر، بخش حوض‌خانه به‌نام حقانی، بخش خدمه به‌نام عباسی و باغ‌خانه به‌نام تقوی خوانده شد. در حدود صد سال پيش حیاط بیرونی به آقای عباسيان که يكی از تاجران فرش كاشان بود به مبلغ هزار تومان فروخته شد. خرید خانه‌ای هزار تومانی در آن زمان خبری نبود که در محافل از آن بگذرند در نتیجه کل شهر از آن خبردار و کل مجموعه به خانه عباسیان مشهور شد.

توصیه‌های کارناوالی

• اگر در فصل بهار و ماه‌های اردیبهشت و خرداد به کاشان سفر کردید، تماشای مراسم گلاب‌گیری را از دست ندهید.
• در سفر به کاشان می‌توانید به دیدن شهر زیرزمینی نوش آباد نیز بروید و سفری به قلب زمین را تجربه کنید.
• اگر در زمان برنامه‌ریزی برای سفر به کاشان به‌دنبال گزینه مناسبی برای اقامت می‌گردید و می‌خواهید بهترین انتخاب را با بهترین قیمت داشته باشید، می‌توانید روی گزینه‌های پیشنهادی کارناوال حساب باز کنید. به‌عنوان مثال اگر دوست دارید در زمان سفر در یکی از هتل‌های کاشان اقامت کنید و می‌خواهید با قیمت، امکانات و شرایط رزرو آنلاین آن‌ها آشنا شوید؛ تنها کافی است سری به صفحه رزرو هتل های کاشان بزنید. اگر هم از طرفداران اقامت در سوئیت‌های محلی باشید، می‌توانید از صفحه اجاره سوئیت در کاشان کمک بگیرید تا به فهرستی از سوئیت‌های متنوع با امکانات مختلف دسترسی پیدا کنید. 

سخن آخر

کاشان شهری کوچک است اما دنیایی از دیدنی‌های تاریخی را در خود جای داده است. با سفر به این شهر می‌توانید غرق در تماشای تاریخ و جلوه‌های بی‌بدیل معماری شوید و از لحظه لحظه خود لذت ببرید.

آیا تا به حال سفری به کاشان داشته‌اید؟

کدام خانه تاریخی را بیشتر دوست دارید؟

از خانه عباسیان بازدید کرده‌اید؟

نظرها و تجربه‌های خود را با دوستان کارناوالی خود به اشتراک بگذارید.