روستای کنگ طرقبه | دهکده ای ایرانی یادگاری از قبل اسلام

برای آشنایی با یکی از روستاهای پلکانی ایران به استان خراسان رضوی می‌رویم و قدم به روستای کنگ طرقبه می‌گذاریم؛ روستایی به‌جا‌مانده از دوران پیش از اسلام که جلوه‌های دیدنی بسیاری دارد. با ما باشید تا جاهای دیدنی روستای کنگ را به شما معرفی کنیم و از حال و هوای این روستا و امکاناتش برای‌تان بگوییم. در نهایت به شما می گوییم که روستای کنگ کجاست و چگونه می توانید به بازدید از آن بروید.

چرا روستای کنگ؟

• روستای کنگ یکی از نمونه های باارزش معماری پلکانی در ایران به شمار می‌رود و به ماسوله خراسان شهرت دارد.
• قدمت روستای کنگ به پیش از اسلام باز می‌گردد و مقصد مناسبی برای لمس تاریخ است.
• طبیعت این روستا بسیار زیباست و دوستداران طبیعت می توانند از آن لذت ببرند.

آشنایی با روستای کنگ | ماسوله هزارساله

در گوشه‌ای از منطقه طرقبه، به دنیای ساده‌ای به نام روستای کنگ قدم می‌گذاریم که قدمت آن به سال‌های پیش از اسلام باز می‌گردد و مردم در طی قرن‌ها در آن سکونت داشته‌اند. این روستا بر دامنه کوه بینالود در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و وسعت آن به 184 هکتار می‌رسد. خانه‌های کنگ سبک خاصی دارند و با سوارشدن بر دوش هم تا آسمان رفته‌اند تا زمین کمتری اشغال شود و روستا به راحتی در سینه‌کش کوه جای گیرد. این روستای به ظاهر کوچک با بافت پلکانی‌اش شهرت زیادی پیدا کرده و طبیعت دل‌انگیزی نیز دارد. 

دیدنی‌های روستای کنگ

معماری پلکانی روستا

شاخص‌ترین جلوه‌ کنگ، نحوه استقرار خانه‌های روستاست. در اینجا خانه‌ها به شیوه پلکانی ساخته شده‌اند و جاذبه اصلی روستا را تشکیل می‌دهند. همین بافت پلکانی است که سبب شده این روستا به ماسوله خراسان شهرت یابد.

رودخانه‌ها و آبشار کنگ

رودخانه همیشه پرآب کنگ و رودخانه زشک، حال و هوای دیگری به روستا بخشیده و بر طراوت آن افزوده‌اند. آبشار کنگ هم یکی از جاذبه‌های طبیعی این روستاست که در مسیر رودخانه کنگ واقع شده است. این آبشار در 5 کیلومتری جنوب‌غربی روستای کنگ و در میان دره‌ای سرسبز قرار دارد و در مسیر رسیدن به آن آبشارهای کوچک دیگری نیز به چشم می‌خورند.

قبرستان کنگ

بر روی تپه مشرف به روستا، قبرستانی قرار دارد که دارای سنگ قبرهای ارزشمندی است. اکثر سنگ قبرها از جنس شیست هستند؛ یک سنگ دگرگونی مسطح که لایه لایه و ورق مانند و تقریبا موازی است.

دو سنگ قبر قلوه‌ای شکل، بر روی هر قبر، به چشم می‌خورد و با توجه به موقعیت، سن و جنس متوفی، علامت خاصی به شکل‌های گوناگون همچون شانه، صورت و ... بر روی آنها دیده می‌شود. برای نشان دادن زمان تولد و وفات، بر روی سنگ قبرها از تاریخ هجری قمری استفاده شده است.

رباط پای کوه کنگ یا رباط شاه عباسی

رباط به ساختمان‌های کنار راه و به ویژه بیرون از شهر و آبادی گفته می‌شود که کاروانیان برای استراحت از آن استفاده می‌کردند. در روستای کنگ نیز نمونه‌ای از این ساختمان‌ها وجود دارد که با عنوان رباط پای کوه کنگ یا رباط شاه عباسی شناخته می‌شود. این رباط در انتهای دره کنگ قرار گرفته و بر روی دامنه‌ای مشرف به رودخانه کنگ واقع شده است.

رباط شاه عباسی را در زیر زمین و با کندن آن ساخته‌اند و سقف آن را هم تراز با شیب دامنه کوه در نظر گرفته‌اند. بنا به گفته مردم روستا، در گذشته راه قدیم نیشابور به مشهد از کنار این رباط می‌گذشته است.

هم از سمت دره و هم از سمت کوهستان می‌توان به این رباط دسترسی پیدا کرد. در هر صورت حدود یک ساعت و نیم پیاده‌روی لازم است تا از روستای کنگ به رباط برسید.

تصویری از این جاذبه در دست نیست. اگر عکسی از آن دارید آن را برای ما بفرستید تا با نام خودتان در کارناوال منتشر شود. عکس را اینجا آپلود کنید.

دیگر دیدنی‌های روستا

مزار شیخ عبدالله‌: یکی از اماکن مهم مذهبی روستا که مزار یکی از عرفای این دیار بوده که در سال ۱۲۶۶ هجری قمری متولد شده است. 

مسجد و تکیه تاریخی: بناهایی با 150 سال قدمت که اهمیت زیادی برای مردم روستا دارند. در گذشته دو تکیه در روستا وجود داشته که یکی از آنها در اثر آتش سوزی از بین رفته است. 

قلعه تیغ‌میان: از بناهای کهن روستای کنگ به شمار می‌رود که در گویش کنگی به آن تِغ میو می‌گویند. قرار گرفتن بین دو رودخانه کوچک و بزرگ باعث شده تا این قلعه به این نام خوانده شود. گفته‌ها و شواهد حاکی از این است که این قلعه برای دیده‌بانی استفاده می‌شده است.

قلعه حصار: بنایی که در زمان شاپور ذوالکتاف (دهمین پادشاه ساسانی) بنا شده و گفته می‌شود که برای در امان ماندن جان مردم و مقابله با دشمنان از آن استفاده می‌شده است. این قلعه در بالادست کنگ و در کوهی میان رودخانه کنگ و زشک قراردارد بازخانی و نام آن در کتاب سفر خراسان و سیستان اثر کلنل ییت (سرکنسول مشهد) به چشم می‌خورد.

ارتفاعات بینالود: رشته‌کوهی که یکی از کوه‌های مشهور خراسان به نام بینالود و بلندترین قله استان به نام شیرباد معروف به بام خراسان را در خود جای داده است. 

چشمه سارها و باغات

تفریحات در روستای کنگ

• گشت و گذار در روستا
• کوهنوردی در ارتفاعات بینالود
• پیک‌نیک در طبیعت اطراف روستا
• عکاسی

سوغات روستای کنگ

بعد از گشت‌وگذار در روستا و تماشای آن می‌توانید سوغاتی هم برای عزیزان‌تان تهیه کنید. سوغات این روستا شامل زرشک، زعفران، نبات و انواع میوه‌های سردرختی و گیاهان دارویی است. مهم‌ترین درختان میوه در روستا، درخت گیلاس و آلبالو هستند و گیاهان دارویی نظیر پرسیاووشان، خاکشیر و گل‌گاوزبان این منطقه نیز شهرت زیادی دارند.

غذاهای روستای کنگ

آش شله‌قلم‌کار، شله ماش، بلغور و آش مخصوص با سبزی کوهی و نوعی نان مخصوص که با سیب زمینی سرو می‌شود، تجربیات خوشمزه‌ای هستند که در کنگ انتظار شما را می‌کشند.

امکانات روستای کنگ

• سرویس بهداشتی
• مسجد
• اقامتگاه بوم‌گردی
• فروشگاه
• کافه و رستوران

اقامت در روستای کنگ

 برای شب مانی در روستای کنگ می توانید از گزینه‌های زیر استفاده کنید:

• اقامتگاه بوم‌گردی در روستا
• اقامتگاه‌های طرقبه در فاصله 19 کیلومتری
• هتل‌ها و مهمانسراهای شهر مشهد در فاصله 49 کیلومتری
• کمپ در طبیعت

فصل سفر به روستای کنگ

وجود کوه‌های مرتفع و درختان فراوان و نبودن در مسیر وزش بادهای خشک باعث شده‌اند تا کنگ از آب و هوای معتدل برخوردار باشد و معمولا دمای هوا آن از مشهد 3 تا 4 درجه خنک‌تر است. این روستا به سبب ییلاقی بودن در بهار و تابستان طرفداران زیادی دارد و میوه‌های خوشمزه روستا نیز در این فصول در دسترس هستند.

بهار: اولین فصل سال، موسم شکوفه‌باران است و به دلیل وجود درختان میوه، کنگ جلوه‌ای دیدنی به خود می‌گیرد.

تابستان: میوه‌های خوشمزه را می توانید در این فصل از کنگ تهیه کنید و از آب‌وهوای مطبوع آن لذت ببرید.

پاییز: پاییز کنگ هم به سبب رنگارنگی برگ‌ها و طبیعت مسحورکننده‌اش معروف است.

زمستان: در زمستان، هوای کنگ به شدت سرد است؛ اما اگر برف بیاید می‌توانید از دیدن این روستا در لباس سپید زمستانی‌اش غرق لذت شوید.

معماری و ساختار روستای کنگ

خانه‌ها در روستای کنگ به صورت پلکانی و متراکم استقرار یافته‌اند. در این نوع معماری بام هر خانه نقش حیاط خانه بالایی را بر عهده دارد و خانه‌ها بر روی یکدیگر ساخته می‌شوند. سقف خانه‌ها مسطح و دیوارهای آنها گلی است و مصالح مورد استفاده در آنها را سنگ، خشت و چوب تشکیل می‌دهد. خانه‌ها معمولا بیش از دو یا سه طبقه دارند و تمامی طبقات آن از پایین به بالا دارای استحکام خاصی هستند. با اتصال محکم کف ساختمان به زمین به وسیله پی‌های سنگی برآمده از زمین، دوام آنها تضمین می‌شود و وجود سطوح کاهگلی، پنجره‌های مربع‌شکل و ایوان‌های چوبی نمایی خاص به آنها می‌بخشد. ایوان‌ها شاخص‌ترین عنصر خانه‌ها در کنگ به شمار می‌روند و در زبان محلی به آنها پیشگاه گفته می‌شود.

نقش اقلیم در ساختار روستا

با توجه به اقلیم، جهت باد و جهت تابش خورشید در منطقه، خانه‌ها در راستای شمال‌شرقی-جنوب‌غربی احداث شده‌اند تا موجب صرفه‌جویی در مصرف انرژی برای گرم‌کردن و خنک‌کردن خانه شود. همه ویژگی‌های روستا اعم از نحوه قرار گرفتن بستر سنگی، مصالح سنگی بدنه‌ها و کف مسیر معابر، ایوان‌های چوبی نه چندان منظم خانه‌ها و ... همگی از مشکلات اقلیمی حکایت دارند که ساکنان در حال دست و پنجه نرم کردن با آنها هستند.

نحوه استقرار باغ ها

باغ‌های روستا از نظم خاصی پیروی می‌کنند و در میان دو دره اصلی محدوده روستا به صورت دو رشته در یک آرایش خطی قرار گرفته‌اند. نحوه استقرار آنها از شکل منابع اصلی آب روستا یعنی دو رودخانه آن، پیروی می‌کند و بیشترین دسترسی را به آنها دارد. این روستا حدود 73 کیلومتر راه باغی و کشاورزی دارد که مردم از آنها استفاده می‌کنند.

نکاتی در مورد مردم روستای کنگ

• مردم کنگ به زبان فارسی با لهجه محلی مخصوص به خودشان سخن می‌گویند.
• اهالی کنگ برای امرار معاش به باغداری، دامداری، کارگری و فرشبافی و مشاغل جانبی نظیر نجاری و تراشکاری مشغول هستند.
• مهم‌ترین منبع درآمد برای روستا باغداری است و میوه‌های روستا شهرت خاصی دارند.
• از عقاید جالب مردمان کنگ، روشن کردن شمع در زیر درختِ کنار چشمه است که به اعتقاد اهالی محل دفن یکی از امامزاده‌هاست و و انجام نذر و نیاز، حاجت آنها را برآورده می‌سازد.
• مراسم سنتی عزاداری ماه محرم همراه با حرکت علم‌ها از تکیه ای به تکیه دیگر برگزار می‌شود. چندین طایفه در روستا زندگی می‌کنند و برخی رسوم محلی مانند برداشتن علم و شستن مرده از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یابد و ارثی هستند.
• انواع آوازها و آهنگ‌های محلی همراه با سازهای دهل و سرنا در مراسم عروسی و جشن‌های مردم شنیده می‌شود.
• از بازی‌های محلی روستای کنگ می توان به گرگم به هوا، کوپ‌بازی با چوب و چهل‌بازی اشاره کرد که اوقات فراغت کودکان و نوجوانان را پر می‌کند.

معنای نام روستا

کنگ در لغت به دو معنا تعبیر می‌شود؛ این واژه از یک سو به پرنده‌ای قوی‌پنجه اشاره دارد که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کند و از سوی دیگر آن را به معنای دژی مستحکم در نظر می‌گیرند. معنایی که اکثر محلی‌ها آن را قبول دارند، دژ مستحکم است که می تواند به دلیل موقعیت استراتژیک تپه‌های این منطقه و یا وجود دژ باستانی روستا به نام قلعه حصار باشد.

در لغت‌نامه‌ دهخدا هم معنای مختلفی برای این واژه وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به بال پرندگان، شاخه‌ درختان و دست انسان اشاره کرد.

تاریخچه روستای کنگ

همه بر این عقیده‌اند که روستای کنگ از قدمت بسیار زیادی برخوردار است و سابقه سکونت در آن به پیش از اسلام باز می‌گردد. این روستا در گذشته‌های باستانی به عنوان یک استراحتگاه بین راهی در مسیر توس به نيشابور بوده و پس از حمله اعراب به عنوان محلی برای گنجينه و خزانه حاكمان نيشابور و شاهان خراسان در نظر گرفته شده است. برای اثبات دیرینگی این روستا می‌توان به آمدن نام آن در کتب قدیمی مانند اوستا، شاهنامه، مینوی خرد (مربوط به اواخر دوره ساسانی)، کتاب‌های روایت پهلوی (یکی از مهم ترین متون دوران ساسانی) و بند هشن (یکی از مهمترین متون دینی تاریخی زرتشتی) اشاره کرد. نام این روستا در آثار پس از اسلام نیز به چشم می‌خورد:

• کتاب جغرافیای حافظ ابرو (تاریخ‌نگار و جغرافی‌دان مشهور ایرانی در عصر تیموری)
• نفحات الانس اثر عارف بزرگ عبدالرحمان جامی (شاعر، موسیقی‌دان، ادیب و صوفی نام‌دار فارسی زبان سده ۹ قمری)
• سفرنامه‌های چالز ادوارد، کلنل ییتس و ناصرالدین شاه قاجار
• دیوان میرزا حبیب خراسانی (از شاعران عارف و از روحانیان دانشمند خراسان)

سخن آخر

با هم گشتی در روستای کنگ زدیم و با این سکونتگاه پلکانی آشنا شدیم. آیا این جاذبه را می‌شناختید؟

کارشناسان بر این باورند که این روستا در معرض تخریب قرار دارد و آسیب‌هایی جدی به آن وارد شده است؛ شما چه فکر می‌کنید؟ آیا چنان که باید به این روستا و دیدنی‌هایش رسیدگی می‌شود؟

چه روستای مشابه دیگری را در ایران می شناسید؟ از ماسوله‌های دیگر کشورمان خبر دارید؟ وضعیت آنها چطور است؟

منتظر دیدگاه های‌تان هستیم...

شما می‌توانید با عضویت در سایت کارناوال، تصاویر و نوشته‌های‌تان را در مورد سفر با دیگر دوستان به اشتراک بگذارید و آنها را در لحظات شیرین گشت و گذارتان شریک کنید:

ورود به صفحه کارناوالی شـــــــــــــو