موزه سکه کرمان

ساخت سکه و چاپ اسکناس از گذشته تا امروز تغییرات زیادی داشته و همیشه به آسانی امروز نبوده است. موزه سکه کرمان جایی است که روند این تغییرات را به خوبی نشان‌تان می‌دهد. در تصاویر موزه سکه کرمان خواهید دید که چگونه این مجموعه، سکه‌های ادوار گذشته را در معرض دید عموم قرار داده تا شما را با این سرمایه‌های تاریخی و ارزشمند آشنا کند. در این مطلب همه چیز را درباره این جاذبه به شما می‌گوییم و در نهایت اطلاعات بازدید و آدرس موزه سکه کرمان را در اختیارتان می‌گذاریم. با ما همراه باشید.

چرا موزه سکه کرمان؟

• یکی از معتبرترین موزه‌های سکه ایران به شمار می رود.
• در یکی از ضرابخانه‌های قدیمی برپا شده و این یعنی ساختمانِ 400 ساله موزه هم، به تنهایی جذاب و دیدنی است.
• شما را با سکه در دوران‌ مختلف آشنا می‌کند.
• در مجموعه گنجعلی‌خان قرار دارد و یکی از 4 بنای مهم و اصلی این مجموعه به حساب می‌آید.
• شما می‌توانید بعد از بازدید از موزه، به سراغ دیگر جاذبه‌های مجموعه گنجعلی‌خان بروید.

آشنایی با موزه سکه کرمان | ضرابخانه ای در گذشته 

در بازار بزرگ کرمان، به سمت مجموعه گنجعلی‌خان می‌رویم و وارد بازار مسگری شمالی می‌شویم. درست روبروی درِ حمام، موزه سکه را می‌بینیم؛ یکی از معتبرترین موزه‌های سکه ایران که در ضرابخانه‌ای تاریخی برپا شده است و به بازدیدکنندگانش فرصت آشنایی با سکه‌های تاریخی و چگونگی ساخت آنها را می‌دهد. ساختمان موزه بیش از 400 سال قدمت دارد و ساخت آن به زمانی باز می‌گردد که حاکم کرمان در دوران صفویه، در حال ساخت مجموعه گنجعلی‌خان بود. در ادامه همراه ما باشید تا به درون این ساختمان زیبا برویم و گشتی در تاریخ داشته باشیم.

تاریخچه موزه سکه کرمان

بنای موزه سکه متعلق به اواخر دوران صفویان است و در شمال میدان گنجعلی‌خان قرار دارد. این بنا به دستور حاکم وقت، گنج‌علی‌خان و به دست سلطان‌محمد معمار یزدی، بین سال‌های ۱۰۰۷ الی ۱۰۳۵ احداث شده‌ است. می‌گویند به دلیل آنکه در زمان صفویان کرمان اقتصاد قدرتمندی داشته و سرزمین امنی بوده است، گنج‌علی‌خان دستور ساخت یک ضرابخانه را در شهر می‌دهد. کار ضرب سکه در این ساختمان از دوره گنج‌علی‌خان تا ناصرالدین شاه ادامه پیدا می‌کند تا اینکه ناصرالدیدن شاه در سفرش به فرنگ، با خود ماشین ضرب سکه یا چاپ اسکناس را سوغات می آورد. این اتفاق باعث می‌شود ضرابخانه‌ها کم‌کم رونق خود را از دست بدهند و کار ضرب سکه، در ضرابخانه مادر در تهران انجام شود.

کشف ضرابخانه و تبدیل آن به موزه

در سال 1350 در حین عملیات تعمیر بنا، تعدادی سکه از این مکان کشف شد و کارشناسان متوجه شدند که در گذشته یک ضرابخانه در اینجا دایر بوده است. تا سال 1370 این موزه مکانی برای نمایشگاه محصولات فرهنگی بود؛ اما در همان سال و همزمان با مراسم بزرگداشت خواجوی کرمانی، توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کرمان به عنوان موزه سکه پذیرای بازدیدکنندگان شد.

دیدنی ها و آثار موزه سکه کرمان

ساختمان موزه | ضرابخانه گنجعلی خان

پلان ضرابخانه به شکل مربع و دارای یک گنبد مرکزی، چهار اتاق در چهار گوشه و چهار ایوان است. سردر بنا به شکلی ساده طراحی شده و آجرکاری گچی دارد. داخل بنا با آجر اخرایی ساخته شده و تزئینات گچ‌بری به شکل آجر کاذب و طاق‌نماهای ضربی و قوس‌های تیزه‌دار در آن دیده می‌شوند. گنبد بلند بنا که در راس آن کلاه‌فرنگی قرار دارد، بخشی از نور داخل ساختمان را تامین می‌کند و اگر یک روز آفتابی از این موزه بازدید کنید جلوه‌ای زیبا از نور آفتاب را در حوض مربعی شکل آن خواهید دید. 

این ساختمان در تاریخ 26 اردیبهشت 1347 با شماره 829 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سکه های تاریخی

بیش از 500 نوع سکه در این موزه نگهداری می‌شود که متعلق به دوران مختلف از اشکانیان، عرب ساسانی، اموی، سلجوقی، عباسی، صفوی، افشار، زندیه، قاجار و پهلوی هستند. همچنین می‌توانید سکه‌های رومی و یونانی و اسکناس‌های دوران قاجار و پهلوی را نیز در این موزه ببینید.

نوشته‌های روی سکه‌ها و اسکناس‌ها بسیار جالب توجه هستند:

• در موزه اسکناسی قاجاری وجود دارد که روی آن جمله «فقط در کرمان ادا خواهد شد» دیده می‌شود و گویی به آن معناست که فقط در شهر کرمان قابل استفاده بوده است. 
• نوشته‌های روی سکه‌های دوره ساسانی به زبان پارسی باستان و با خط آرامی هستند.
• سکه‌های دوره اموی نوشته‌هایی به خط کوفی دارند و نام خلیفه بر روی آنها آورده نشده است.
• سکه‌های دوره عباسی مزین به نوشته‌هایی به خط کوفی و با قلم‌های هستند.
• سکه‌های اموی نوشته هایی شامل نام خلیفه، نام ولیعهد، وزیر و حاکم را بر خود دارند و به ندرت نام منطقه بر روی آنها دیده می‌شود.
• سکه‌های دوره غزنوی دارای نوشته هایی به خط کوفی و هندی هستند.
• سکه‌های دوره ایلخانی نام و القاب سلطان را بر خود دارند که با کلمات و حروف فارسی نقش شده است.
• سکه‌های دوره افشاریه نوشته هایی با مضمون ارادت و وابستگی به ائمه و تاریخ و شهر ضرب را به خط نسخ یا نستعلیق دارند.
• سکه‌های دوره زندیه از زر و سیم و مس ساخته شده اند. سکه‌های زرین «کریم خانی» خوانده می شوند و روی آنها «یا کریم، تاریخ و محل ضرب سکه» و پشت آنها «شد آفتاب و زر و سیم در جهان / از سکه امام بحق صاحب الزمان» حک شده است.
• سکه‌های دوره‌های قاجار و پهلوی نام شاه و نوشته‌های دیگر را بر خود دارند.

مجسمه استاد و شاگرد

یکی از دیدنی‌های این موزه مجسمه مومی استاد به همراه شاگردش است که در حال ضرب سکه هستند. با دیدن این مجسمه تا حدی با چگونگی ساخت سکه در گذشته آشنا می‌شوید.

لباس ها و زیورآلات

در این موزه لباس‌ها و زیورآلاتی شامل النگو، دستبند، گوشواره، بازوبند، گردنبند و … نیز به نمایش درآمده‌اند. شاید با خودتان فکر کنید که ربط این اشیا به این موزه چیست؛ اما باید بدانید در تزیین آنها، سکه به کار رفته است و همین موضوع این لباس‌ها و زیورآلات را با این موزه مرتبط می‌کند. بد نیست بدانید در گذشته سکه علاوه بر آنکه وسیله‌ای برای دادوستد بود، برای تزئین لباس و زیورآلات بانوان نیز به کار می‌رفت.

سخن آخر

به بازار بزرگ کرمان سرزدیم و با موزه‌ای جذاب آشنا شدیم. 

آیا این جاذبه را می‌شناختید یا چیزی درباره آن شنیده بودید؟

موزه‌های مشابهی را می‌شناسید؟

اگر از این موزه بازدید کرده اید، تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید. آیا این جاذبه را دوست داشتید؟ چه نکته جذابی در مورد آن در ذهن دارید؟